1. Είδα στην Ανθολογία (1965-1980) το δίστιχο στο ποίημα “Καθήλωση” που ανήκει στη συλλογή της Μ. Λαϊνά Αλλαγή Τοπίου (1975, Κέδρος) σ 21.
Οι σκάλες του χρόνου κατρακύλησαν πάνω μου
την ώρα που τελειοποιούσα τα βήματά μου
Νόμισα πως εδώ υπήρχε υπόσχεση για μελλοντική ποίηση κάποιας ποιότητας καθώς υπάρχει Αντικειμενική Αντιστοιχία στις μεταφορές και την εικόνα τους. Βρήκα και το δίστιχο –
“Η κοπέλα χτενίζει τη λάμψη στα μαλλιά της / και τραγουδάει” (σ 38).
Δυστυχώς δεν υπήρξε τίποτε άλλο σε κείνη τη συλλογή. Η ποιότητα γενικά διαφαίνεται στο –
Περιφρονώ την ποίηση / όχι συνέχεια /
όταν το αίμα σπαρταράει στους τοίχους
Υπάρχει κι εξυπνακισμός όπως στη γραμμή (τα εισαγωγικά στο πρωτότυπο):
“Μονάχα ο φόνος ελευθερώνει την ψυχή”
Υπάρχει πολλή αοριστία και πολλή πεζότητα όπως στο 4ο από τα Τοπία (σ 37):
Υπάρχουν άνθρωποι που μόνο περιμένουν / Δεν είναι ποιητές /
Δεν έγιναν ποτέ επαναστάτες / …
2. Έμεινα πολύ στην πρώιμη αυτή συλλογή διότι τα στοιχεία όλα που μνημόνευσα παρουσιάζονται στις επόμενες μέχρι και τη Μικτή Τεχνική (2012, Πατάκη). Σε όλες νιώθεις πως, ναι, υπάρχει ευαισθησία, υπάρχει δυνατότητα καλής ποίησης, μα πουθενά δεν υλοποιείται η δυνατότητα, δεν ολοκληρώνεται ένα ποίημα καλό πέρα για πέρα. Μόνο ιμπρεσιονισμός με 2 ή 3 το πολύ καλούς στίχους.
Στη συλλογή Σημεία Στίξεως (1979, Κέδρος) υπάρχει μια ευπρόσδεκτη εξαίρεση:
Όμορφο λεπτοκαμωμένο πλάσμα / πατήματα ζεστού ανέμου /
μεγάλο δάσος κοιμισμένο / ξαπλωμένο στο στήθος του καλοκαιριού /
Ανασαίνει το φως / δυναμώνουν οι όχθες /
ο άνεμος σχεδιάζει / το σπίτι του ψηλά.
Ναι, εδώ σχεδόν ολοκληρώνεται ένα λυρικό ποίημα από εντυπώσεις. Μετά τις πεζόλογες 2 πρώτες γραμμές έχουμε ζωντανές εικόνες με το τελευταίο δίστιχο να σφραγίζει την ανοδική προσπάθεια στην κίνηση του ανέμου (“σχέδιο” μόνο, όχι το ίδιο το σπίτι!).
Αλλά όλα τα άλλα είναι απογοητευτικά στο τελείωμά τους:
Εσκεμμένη ταπείνωση / τεντώνει το δέρμα μου / ηδονικά.
Υποψιάζομαι τα πάντα / ακόμα και τ’ αφάνταστα / και τ’ αηδιαστικά.
3. Στη συλλογή Δικό της (1985, Κείμενα) γέρνει αποφασιστικά στον εξυπνακισμό:
Το απόγευμα / ενώ η πόλη ήταν χαμηλά /
η Μαρία κατέλαβε ολόκληρο το σώμα της / (σ 58).
Επίσης στον σουρεαλισμό:
Πολύ αργότερα / πέρασε ένα βαθυγάλαζο λιοντάρι /
κι εκείνη φόρεσε το σάλι της / (σ 79).
Η επόμενη συλλογή της Μ. Λαϊνά Ρόδινος Φόβος (1992, Στιγμή) κινείται στις ίδιες γραμμές αν και τα ποιήματα εδώ είναι μακροσκελέστερα.
Φόβος / χειρότερος πάντα / ρόδινος φόβος / πριν τι, από τι /
ο φόβος του φόβου / ο φόβος μη σε παραλύσει. / (σ 19)
Ή
Το θέλγητρο της φρίκης / αν όχι πάντοτε καθολικό
ισχύει οπωσδήποτε // και ήταν αρκετή /
Παρ’ όλο που αυτή η ιστορία / δεν οδηγούσε πουθενά (σ 60).
Μα εδώ υπάρχουν 2-3 σκόρπιες γραμμές με το καλό της ύφος:
Γιατί ακόμα και στις καλαμιές φυσούσε /
μια άφατη γλυκιά μελαγχολία. (σ 24)
Ή
μείνε ώσπου ν’ ακούσεις τη γλυκιά διέγερση του ανέμου (σ58).
4. Η Ένα Κλεφτό Φιλί (1996, Άγρα) είναι κομμάτια αδιάφορης πρόζας:
“Με κοίταξε με το κραγιόν στο χέρι. Στο άλλο χέρι. Στο
δεξί. Τα χείλη της έστρωναν το κραγιόν. Την κοίταξα
κι εγώ. Εκεί που ήταν τώρα το καθρεφτάκι… Γιατί να
ξιφομαχεί με τα φώτα, τις δέσμες που άνοιγαν σαν τραπουλόχαρτα.”
Γιατί γράφει κανείς τέτοιες ανοησίες και περιμένει να διαβαστούν;
Η συλλογή Εδώ (2003, Καστανιώτη) δεν είναι πολύ καλύτερη “ποίηση”:
προχωράνε με κόπο / χώνουν το ένα πόδι στην άμμο /
ύστερα τ’ άλλο· / μακρινά μάτια / Κρατάνε το στόμα κλειστό / (σ 26).
Τώρα, γιατί αυτές οι γραμμές θεωρούνται “ποίηση” είναι μεγάλο μυστήριο· που εξηγείται μόνο από την τρέλα που επικρατεί παντού. Να κι άλλο δείγμα:
η διαδρομή του ήλιου / ανηφορίζει ως τα μισά της νύχτας /
και τ’ άστρα βυθίζονται / στο ρεύμα του καιρού / (σ 46).
5. Η Μικτή Τεχνική (2012, Πατάκη) δεν δείχνει την παραμικρή βελτίωση στην ποιητική – κι ας τιτλοφορείται “τεχνική”. Αιχμαλωτισμένη η προσοχή μέσα στα (ανα-)κυκλώματα σκέψεων και στα σκαμπανεβάσματα συγκινήσεων – όλα ανεξέλεγκτα – πιάνει το ένα και το άλλο δίχως πραγματικό συναίσθημα, δίχως έμπνευση πια, παρά μόνο τη συνήθεια του “να γράφεις”!
μια πέτρινη γέφυρα / το μικρό του σπίτι /
κι αυτός καθισμένος / στο μικρό του γραφείο· (σ 9).
Περιγραφή ενός πίνακα, υποτίθεται, σχεδιασμένου με πένα και μολύβι.
σαν σκίουρος κρατάω / τη μέρα στο στόμα /
και πηδάω εκεί / που η βροχή σταματάει / (σ 59)
Η απόπειρα για μεταφορά (“μέρα στο στόμα”) είναι τόσο απογοητευτική σε μια απίστευτα συγκεχυμένη λεκτική εικόνα.
Κρίμα. Διαβάζεις 7-8 συλλογές (300 σελίδες και) και βρίσκεις 5-6 μόνο γραμμές που μπορούν να θεωρηθούν “ποιητικές”. Η Μ. Λαϊνά πήρε λάθος κατεύθυνση, όπου δεν χρειάζεται περισσότερη εργασία και λιγότερη παραγωγή “έργων”. Κρίμα, πάλι!
