Ο παραλογισμός, η παράνοια, η παραγνώριση της κοινής υλικής πραγματικότητας, η εμμονή σε ψευδείς πληροφορίες και εικόνες – όλα αυτά βλασταίνουν στο εύφορο φυτώριο της άγνοιας. Άγνοια, στο σύστημα Γιόγκα του Patañjali, είναι η πρώτη από τις 5 βασικές δυσχέρειες του ανθρώπου και κινητήρια δύναμη για όλες τις άλλες.
Γιατί η άγνοια; Πώς ξεκινά η άγνοια σε έναν κόσμο που είναι αποκύημα ενός τέλειου, παντοδύναμου και πανάγαθου Όντος;
Γιατί η αρρώστια; Πώς ακριβώς αρχίζει μια αρρώστια; Δεν γνωρίζουμε την αιτία και την ώρα που ξεκίνησε η αρρώστια. Ξαφνικά βρίσκουμε πως πονά το στομάχι μας ή ο λαιμός μας. Μα το κακό ξεκίνησε πολύ νωρίτερα χωρίς εμείς να το αντιληφθούμε. Τώρα που βλέπουμε την πάθηση, το μέλημά μας είναι να ακολουθήσουμε μία αγωγή με ορισμένη δίαιτα (και φάρμακα ίσως) για να θεραπευθούμε.
Έτσι είναι και με την άγνοια. Καθώς μεγαλώνουμε ανακαλύπτουμε σε ορισμένες στιγμές πως λέμε ψέματα, τεμπελιάζουμε, θέλουμε άνεση, μισούμε κάποιους κλπ. Και, φυσικά, δεν γνωρίζουμε γιατί και πώς κολλήσαμε όλες τις δυσάρεστες συνήθειες; επίσης πως είναι αμέτρητα τα πράγματα που δεν γνωρίζουμε για τον κόσμο, για τους άλλους ανθρώπους και για τον εαυτό μας. Και καθώς κάνουμε αυτήν την ανακάλυψη, κανονικά θα έπρεπε να μας συγκλονίσει αφάνταστα, μα στις πλείστες περιπτώσεις των ανθρώπων δεν συμβαίνει. Και οι πολλοί, οι μεγάλες μάζες, συνεχίζουν γκρινιάζοντας χωρίς να βλέπουν πως πάσχουν. Το ίδιο, δυστυχώς, και πολλοί μορφωμένοι άνθρωποι, διανοούμενοι, άνθρωποι του πνεύματος ή των γραμμάτων: μπορεί να υποψιάζονται πως πάσχουν μα δεν κάνουν κάτι ουσιαστικό να ιαθούν.
Η παιδεία είναι σακατεμένη. Οι γονείς δεν ξέρουν μα ούτε θέλουν και πολύ να δώσουν την απαραίτητη ανατροφή στα παιδιά τους – και ας λένε πως τα αγαπούν. Και, μετά, στα σχολεία, η Ηθική έχει αφαιρεθεί και η εκπαίδευση συνίσταται σε παπαγαλία, μηχανική επανάληψη και επιφανειακή κατανόηση χωρίς να διδάσκεται παντού, σε όλα τα μαθήματα, ακόμα και στη γυμναστική και στα σπορ, η λογική προσέγγιση, η εμβάθυνση. Σημασία έχει να περνούν εξετάσεις (ή τεστ) οι νεαροί μαθητές (10 ετών και άνω), όχι να σκέφτονται λογικά ξεκινώντας από έγκυρες βασικές αρχές.
Έτσι και σε αυτήν την εντελώς θεωρητική απασχόληση (πληροφορίες, δεδομένα, γνώμες κλπ.) δεν υπάρχει μια κάπως αντικειμενική, λογική κι επομένως ορθότερη, προσέγγιση. Η εκπαίδευση, εκτός από τη συσσώρευση πληροφοριών και δεδομένων, συνίσταται σε μηχανική ιδεολογική κατήχηση.
Το μεγαλύτερο μειονέκτημα είναι η σύγχυση συναισθήματος και συγκίνησης (ουσιαστικά το πως νιώθει το σώμα – ευχάριστα, δυσάρεστα) με σκέψη, στόχαση, γνώση, κατανόηση. Ο νεαρός και αργότερα ο ενήλικας νομίζει, πιστεύει, νιώθει πως κάτι είναι λάθος ή σωστό. Δεν μπορεί να στοχαστεί λογικά και να διακρίνει κατά πόσο μία πρόταση, μια ιδέα, μια θεωρία, μια γνώμη, ευσταθεί επειδή στηρίζεται σε έγκυρες αρχές ή αδιαμφισβήτητα αξιώματα.
Έτσι ο Μίκης και η Νίκη μεγαλώνουν και γίνονται “ώριμοι” πολίτες. Ναι, ξέρουν να διαβάζουν και να γράφουν, και να οδηγούν ακόμα και καράβια και αεροπλάνα, μα δεν ξέρουν τι ακριβώς είναι η στόχαση, η σκέψη, η λογική: συγχέουν τη σκέψη και τη λογική διαδικασία με τη συγκίνηση, την εδραιωμένη, συχνά δανεισμένη αντίληψη και την πίστη τους σε κάτι.
Ο παραλογισμός είναι βλάστημα της άγνοιας. Μα μιας βασικής άγνοιας της χρήσης της νοημοσύνης και των έμφυτων ενεργειών του νου. Όχι άγνοιας πληροφόρησης και δεδομένων.
Δυστυχώς ούτε υπουργοί Παιδείας ούτε πρωθυπουργοί ενδιαφέρονται να διορθώσουν τις ελλείψεις και παραλείψεις. Ενδιαφέρονται μόνο για βραχυπρόθεσμα κέρδη και την επάνοδό τους στην εξουσία.
Δυστυχώς οι πολίτες που τους εκλέγουν επίσης δεν ενδιαφέρονται παρά μόνο για βραχυπρόθεσμα κέρδη και την καλοπέρασή τους!
Γιαυτό έχει λεχθεί πως σήμερα η Παιδεία είναι μια ακριβή διαδικασία που μας απομονώνει πολύ αποτελεσματικά από την πραγματικότητα.
