Είναι ο ίδιος που κάνει την έρευνα. Για να βρει αυτό που αναζητάει πρέπει ο ίδιος να πάψει να αναζητάει, δηλ. να είναι ο αναζητητής, και να γίνει το αναζητούμενο!
Οι άνθρωποι αναζητούν την ευτυχία και τη βρίσκουν στην ευχαρίστηση που δίνουν εμπειρίες καλοπέρασης, άνεσης και απόλαυσης. Μερικοί αναζητούν πλούτο, δύναμη, δόξα. Άλλοι στρέφονται προς τη γνώση και τη βρίσκουν συνήθως στη γενική πληροφόρηση.
Υπάρχει στο πεδίο «γνώση» και η Εσωτερική Γνώση που φέρνει μια αλλαγή στην οντότητα, στο είναι του ανθρώπου, αποκαλύπτοντας κρυμμένες δυνάμεις και μια νέα πολύ ευρύτερη και βαθύτερη κατανόηση. Ο αναζητητής τώρα χάνει το πρότερο ενδιαφέρον του για τη γενική πληροφόρηση.
Η Εσωτερική Γνώση είναι ιδιαίτερη γνώση που δεν βρίσκεται στα συνηθισμένα κοινά εκπαιδευτήρια ή σε κοινές δημοσιεύσεις. Μια άλλη ονομασία είναι και Αυτογνωσία ή Αυτοσυνειδητοποίηση.
Αυτή απαιτεί, όπως είδαμε στο προηγούμενο 163. Ψυχολογία: Προς Αυτογνωσία (2), μια αναστροφή, μια ριζική αλλαγή στην έρευνα και στη νοοτροπία του αναζητητή. Εδώ, η προσοχή και μελέτη στρέφεται προς το ίδιο το υποκείμενο που κάνει την αναζήτηση. Είναι μια αυτοεξέταση βάθους. (Οι εικόνες παραπέμπουν στην Ασία μα μόνο επειδή στη Δύση δεν έχουμε αυτές τις τεχνικές στην παράδοσή μας! Η εικόνα δεξιά δείχνει 5 επίπεδα ή στάδια προσέγγισης στη γνώση του Εαυτού.)
Μια από τις διάφορες δυσκολίες που έχει, συχνά χωρίς να το αντιλαμβάνεται ο αναζητητής, είναι πως συνεχίζει να χρησιμοποιεί τρόπους έρευνας όπως στα συνηθισμένα εκπαιδευτήρια, νομίζοντας πως αυτή η γνώση είναι σαν τις άλλες μορφές της γενικής γνώσης που είναι γενική πληροφόρηση.
Στην πραγματικότητα, πρέπει να εγκαταλείψει όλους τους τρόπους που γνωρίζει. Αυτή είναι η αναστροφή.
Υπάρχουν μόνο δυο κοινά στοιχεία με κάθε άλλη μαθητεία ή μορφή εκπαίδευσης και έρευνας.
Το πρώτο είναι η ίδια η προσοχή. Ναι, αυτή είναι απαραίτητη και μάλιστα σε ανώτερο βαθμό, σε μεγαλύτερη και διαρκέστερη ένταση. Καθώς προοδεύει στη μαθητεία, ο αναζητητής εξοικειώνεται με αυτήν την αναντικατάστατη τέχνη της προσοχής. Αλλά το αντικείμενο που τώρα φωτίζεται από την προσοχή είναι διαφορετικό.
Το δεύτερο είναι η ίδια η μαθητεία. Ο αναζητητής πάει σε μια σχολή, σε μια οργάνωση, σε έναν δάσκαλο για να μάθει, για να εκπαιδευθεί στην ιδιαίτερη αυτή γνώση. Αν έχει αντιρρήσεις, αν νομίζει πως ο ίδιος ξέρει καλύτερα ή περισσότερα, τότε δεν θα μάθει και χάνει τον χρόνο του. Οπότε ή θα καταπιεί τον εγωισμό του και θα υπακούει ή φεύγει. Είναι και αυτή η αλλαγή μέρος της αναστροφής.
Ο αναζητητής ή οπαδός ή μαθητής επιθυμεί να γνωρίσει την αληθινή φύση των πραγμάτων – του εαυτού του, του σύμπαντος και της σχέσης του εαυτού του με το σύμπαν.
Μα η αληθινή φύση του εαυτού του δεν είναι όπως άλλα αντικείμενα έξω ή άλλο από τον εαυτό του. Είναι μέσα του, είναι ο εαυτός του, είναι ο ίδιος που κάνει την έρευνα. Για να βρει αυτό που αναζητάει πρέπει ο ίδιος να πάψει ν’ αναζητάει, δηλ. να είναι ο αναζητητής, και να γίνει το αναζητούμενο!
Πρέπει ν’ απελευθερωθεί από τον ρόλο του αναζητητή.
Όταν λοιπόν γίνεται η αναστροφή, η προσοχή στρέφεται από τον εξωτερικό κόσμο, από βιβλία και ανθρώπους και άλλα αντικείμενα, στον ψυχισμό του, στον εσωτερικό ψυχολογικό του κόσμο. Αυτός βέβαια δεν είναι ο εαυτός, δεν είναι η αληθινή φύση του, μα είναι πολύ πλησιέστερα από τα εξωτερικά πράγματα.
Η προσοχή φωτίζει τώρα όσα συμβαίνουν στο πεδίο του νου: σκέψεις, οράματα, συναισθήματα, αντιλήψεις, γνώμες, θεωρίες, επιθυμίες και φιλοδοξίες, διαθέσεις, κίνητρα κ.λπ. Κι εδώ τώρα συναντάς μια πολύ συγχυσμένη, χαοτική κατάσταση.
Βλέπεις πως πολλά πράγματα είναι όχι μόνο άχρηστα μα και βλαβερά. Έτσι, χρησιμοποιώντας τη δύναμη διάκρισης αρχίζεις να παραμερίζεις και ν’ αποβάλλεις τα βλαβερά και άχρηστα έτσι που να μπαίνει νέα τάξη σε όλες τις λειτουργίες. Η Αυτογνωσία είναι και Αυτοβελτίωση.