Επιστολή του Μαρσίλιο Φιτσίνο* στον Pierο del Nero.
Πες μου, Piero, γιατί αφού ο πυρετός κτύπησε τον θείο σου Μπερνάντο μ’ έπιασε και μένα ξαφνικά; Μήπως επειδή είμαστε τόσο κοντά ο ένας στον άλλον, ώστε όταν το σκυλάστερο του Σείριου (1) ρίχνει τη φλόγα του στον ένα πιάνει φωτιά και ο άλλος; Εύχομαι ο θείος σου να αναρρώσει γρήγορα, ώστε να αναρρώσει και ο Μαρσίλιο, ή μάλλον ολόκληρη η Φλωρεντία να απολαμβάνει την υγεία της. Αν η Πολιτεία μας είχε πάντοτε τέτοιους θεραπευτές, όπως αυτός ο Μέδικος, ποτέ δεν θα αρρώσταινε σοβαρά. Τέτοιοι άνδρες εκτελούν ευπρεπώς το λειτούργημα του πολίτη, και χωρίς αυτό η καλή υγεία της Πολιτείας δεν διατηρείται.
Είναι καθήκον για κάθε πολίτη να συλλογίζεται την Πολιτεία σαν μια ενιαία οντότητα (2), αποτελούμενη από τους πολίτες που είναι τα μέρη της και ότι τα διάφορα μέρη πρέπει να υπηρετούν το σύνολο και όχι το σύνολο να υπηρετεί κάποιο μέρος μόνο. Διότι όταν μόνο ενός μέρους το κέρδος επιδιώκεται, τότε δεν προκύπτει κανένα κέρδος ούτε για το σύνολο αλλά ούτε και για το μέρος. Αντίθετα, όταν το καλό του συνόλου επιδιώκεται, τότε εξασφαλίζεται το καλό και για κάθε μέρος. Εξαιτίας αυτής της αλληλοσύνδεσης οι πολίτες πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι κάθε καλό και κακό που αγγίζει κάποιο μέρος του Κράτους θα επηρεάσει όλα τα άλλα μέρη καθώς και την Πολιτεία στο σύνολο. Τίποτα πάλι δεν μπορεί να συμβεί στο Κράτος σαν συνολικό οργανισμό και τούτο να μην επηρεάσει σύντομα κάθε μέλος του.
Σ’ αυτό λοιπόν το σπιτικό της Πολιτείας ας μη λέει κανένας, “Τούτο είναι δικό μου μόνο” ή “Εκείνο είναι δικό σου.” Διότι τα πάντα σ’ αυτόν τον μεγάλο οργανισμό ανήκουν κατά κάποιο τρόπο σε όλους από κοινού. Ας πει μάλλον, “και τούτο και κείνο είναι δικά μου”, όχι διότι τα διεκδικεί σαν προσωπική περιουσία του, αλλά για να τα φροντίζει επειδή τα αγαπά. Κάθε άνθρωπος ας αγαπά και ας σέβεται τη χώρα του, όπως θα έκανε και για τον ιδρυτή της οικογένειας του. Κάθε πολίτης ας υπακούει τους παλαιούς, καλά δοκιμασμένους νόμους, όπως θα υπάκουε και τον Θεό, διότι τέτοιοι νόμοι δεν εδραιώνονται χωρίς τη Βούλησή Του.
Ό διοικητής ας θυμάται ότι είναι υπήκοος του Νόμου, όπως ο κοινός πολίτης υπόκειται στον διοικητή. Ας κατανοεί, ότι, καθώς εκδικάζει μια υπόθεση, δικάζεται και ο ίδιος από τον Θεό. Ας έχει πάντοτε υπόψη του την εντολή του Πλάτωνα: να μη συλλογίζεται τον εαυτό του αλλά την Πολιτεία και όχι ένα μέρος μονάχα αλλά το σύνολο της Πολιτείας. Σε συντομία, πρέπει να γνωρίζει, ότι η ανώτερη θέση του Ουρανού φυλάσσεται για τον άνθρωπο ο oποίος δίνει ό,τι έχει για να οικοδομήσει τη χώρα του στο πρότυπο της Βασιλείας των Ουρανών. Διότι τίποτε άλλο δεν ευχαριστεί τον Οικουμενικό Κυβερνήτη όσο το καλό ολόκληρης της Οικουμένης.
Νομίζω πως γνωρίζεις πολλά παρόμοια γνωμικά σε σχέση με τον σωστό πολίτη, κι ελπίζω, ότι θα τα ακολουθήσεις στη συμπεριφορά σου, αφού δεν σου λείπει ούτε η σύνεση ούτε η διδαχή. Άλλωστε, στο σπίτι σου έχεις έναν ικανότατο διδάσκαλο για του οποίου τις αρετές θα σου γράψω μια άλλη φορά.
Έχε γεια! Ό φίλος μας Giovanni Cavalcanti σε χαιρετά.
*Μαρσίλιο Φιτσίνο (1433-99) – Βιογραφικά στοιχεία
1. O Σείριος ένας φωτεινός αστέρας, κοινώς γνωστός και σαν “σκυλάστερο”. Στην εποχή εκείνη υπήρχε ακόμη κάποια γνώση για την επίδραση των αστερισμών, αλλά στο γενικότερο κοινό η Αστρολογία ήταν εξευτελισμένη, όπως και σήμερα.
2. Πλάτωνα Πολιτεία V, 462A. Επίσης Νόμοι Χ, 903Β και IV, 716C —718.
