1. Τα φυτά δεν έχουν εγκέφαλο και νευρικό σύστημα κι έτσι κανένας βοτανολόγος δεν απέδωσε νοημοσύνη σε αυτά. Το 1970 οι P. Tomkins και C. Bird δημοσίευσαν το πολύκροτο βιβλίο τους The Secret Lives of Plants, στο οποίο ισχυρίζονταν πως τα φυτά έχουν συναισθήματα, διαίσθηση και παρόμοια. Αυτό είχε αρνητική επίδραση στους βοτανολόγους διότι το βιβλίο δεν παρουσίαζε επιστημονικά δεδομένα για να στηρίξουν τους ισχυρισμούς τους.
Κι όμως από το 1962 τουλάχιστον ο Ινδός βοτανολόγος Δρ. J.C. Singh στο Annamalai είχε κάνει αρκετά πειράματα με βαλσαμόχορτο (και άλλα φυτά) και διαπίστωσε πως τα φυτά ανταποκρίνονταν ποικιλότροπα σε ηχητικά κύματα και δονήσεις και μουσική! Συνέχισε τις έρευνές του και τις επόμενες δυο δεκαετίες.
Η κα D. Retallack (1914 – 2007) στο Eden της πολιτείας Νέας Υόρκης πειραματίστηκε με φυτά και μουσική και βρήκε όμοια αποτελέσματα: τα φυτά ανταποκρίνονταν στη μουσική (1973 The Sound of Music and Plants).
2. Το 2015, πάλι στην Ινδία, δυο βοτανολόγοι, κυρίες A.R. Chowdhury και Anshu Gupta δημοσίευσαν τα ευρήματά τους από πειράματα που έκαναν σχετικά με τις αντιδράσεις των φυτών σε ήχους και μουσική: «Effect of music on plants» στο International Journal of Integrative Sciences, 4 (6).
Ίσως είναι περιττό να αναφερθεί, μα από τις δεκαετίες 1960 και 1970 έχουν γίνει πάρα πολλές έρευνες στη «μυστική ζωή των φυτών» από βοτανολόγους σε πολλές χώρες και τώρα έχει εδραιωθεί μια «νέα βοτανολογία» που αποδέχεται τις αντιληπτικές ικανότητες των φυτών, μα δεν έχει ακόμα εισδύσει σε βάθος και εύρος σε αυτόν τον τομέα ώστε να προσδιορίσει με ακρίβεια τους μηχανισμούς αυτής της αντιληπτικής ικανότητας.
Οι φωτογραφίες δείχνουν σε δυο φυτά την επίδραση μουσικής ροκ και κλασικής.
3. Η Δρ. Monica Gagliano (πανεπιστήμιο Sydney) έχει γράψει πολλές μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά (και σε συνεργασία με άλλους βοτανολόγους) και το 2018 δημοσίευσε το Thus Spoke the Plant (North Atlantic Books).
Η ίδια έκανε το 2013 πειράματα με το ευαίσθητο φυτό mimosa pudica, που μοιάζει με φτέρη, μα πιο μικρό, και διαπίστωσε πως το φυτό «μάθαινε»! Δέκα επιστημονικά περιοδικά αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν το άρθρο στο οποίο έγραψε τα ευρήματά της. Τελικά το επίμαχο άρθρο δημοσιεύθηκε.
Είναι γνωστό από τον 18ο αιώνα πως το φυτό αυτό αντιδρούσε σε επαφές με το να κατσαρώνει τα φύλλα του από τα κατώτερα προς τα πάνω.
Η Γκαλιάνο έριχνε μερικές γλάστρες με το φυτό στο έδαφός από μικρό ύψος ώστε η σύγκρουση να ήταν ήπια. Στην αρχή όλα λύγιζαν τα φύλλα τους προς τα μέσα κατά τον γνωστό τρόπο. Μετά την τρίτη φορά, το έκαναν διστακτικά και μετά από πολλές φορές έπαψαν να κατσαρώνουν!
Τα φυτά είχαν μάθει πως δεν διέτρεχαν κίνδυνο και δεν αντιδρούσαν!
Άλλα πειράματα με συναδέλφους έδειξαν πως τα φυτά (pisum sativum, ένα είδος αρακά) στρέφονταν προς τον ανεμιστήρα που τους φυσούσε απαλό ρεύμα ή στον λαμπτήρα που τους έστελνε φως. Τα φυτά συνέχισαν να τεντώνονται προς την ίδια κατεύθυνση ακόμα και όταν ο λαμπτήρας και ο ανεμιστήρας δεν λειτουργούσαν. Και αυτά είχαν «μάθει».
4. Ο Βρετανός Richard Mabey έχει γράψει πολλά βιβλία για τη ζωή των φυτών, έχει παρουσιάσει τηλεοπτικά προγράμματα στο BBC και ήταν στην Επιτροπή Εκδοτών των Εκδόσεων Penguin καθώς και στο κρατικό Nature Conservatory Council.
Σε συνέντευξή του στο National Geographic (Φεβ. 2016) περιγράφει το δίκτυο μυκήτων που διανέμουν την τροφή στις ρίζες των δέντρων στο δάσος (οι fungi mycorrhizal). Παρότι συνήθως οι ρίζες έχουν αρκετή «νοημοσύνη» να βρίσκουν το νερό και την τροφή που χρειάζονται από τα ορυκτά στο υπέδαφος, σε πολλές περιπτώσεις δασών σε πετρώδεις περιοχές τα θρεπτικά υλικά είναι λιγοστά. Π.χ. διάφορα είδη λεύκας (aspen) δεν βρίσκουν εύκολα τροφή τον χειμώνα ενώ τα κωνοφόρα βρίσκουν άφθονη. Αυτά τώρα παράγουν έξτρα τροφή την οποία οι μύκητες παίρνουν και μεταφέρουν στις λεύκες! Συγχρόνως οι μύκητες τρέφονται από τις ρίζες διότι δεν μπορούν οι ίδιοι να παράγουν την αναγκαία χλωροφύλλη. Εξαιρετική συμβίωση!
5. Μπορούμε να περιγράψουμε τέτοιο δάσος ως ενιαίο οικοσύστημα (biome), σαν κάποιο μικρό όργανο με τη νοημοσύνη του και τη λειτουργία του, που όμως δεν μας είναι πλήρως γνωστή, στη βιόσφαιρα της Γαίας.
Στην πραγματικότητα, λιγοστά είναι ακόμα (Απρ 2020) γνωστά για τις εσωτερικές λειτουργίες των φυτών και τη σχέση τους με την υπόλοιπη βιόσφαιρα και τον άνθρωπο. Αλλά οπωσδήποτε οι γνώσεις των βοτανολόγων όπως η Gagliano, η N. Myers, ο M. Marder, ο A. Polizzon και άλλοι, διευρύνονται με τον καιρό.
Τα φυτά είναι ριζωμένα, εδραία στο έδαφος (sessile). Από μια άποψη και ο άνθρωπος είναι «ριζωμένος» στη Γαία. Μπορεί να οραματίζομαι ταξίδια στο διάστημα σε άλλα πλανητικά συστήματα, μα για την ώρα και για πολλά χρόνια κι εμείς θα μένουμε ριζωμένοι στη μεγάλη κατοικία μας, τη Γαία. Μπορεί μάλιστα να μάθουμε, παρότι δύσκολο, να συμβιώνουμε καλύτερα μεταξύ μας και με τη βιόσφαιρα και την ίδια τη Γαία.
Θα επανέλθω.
