Νικόδημος
1. Δεχόμαστε τον όρο «Θεός» ως το υπέρτατο Ον που είναι Πρωτουσία, Πρωταρχή και Πρωταιτία των πάντων, που υπάρχει πριν τη δημιουργία του σύμπαντος κόσμου (ή κόσμων) καθόλη τη διάρκεια της ύπαρξής του (τους) και μετά το τέλος και κατάλυσης του (τους). Είναι η Πρωταρχή πριν ή πάνω ή πέρα από την οποία δεν υπάρχει τίποτε άλλο. Αν υπάρχει κάτι άλλο (ό,τι και να είναι αυτό) η παντοδυναμία και παμπαρουσία του Θεού θα είχε σοβαρούς περιορισμούς. Ούτε Πρωταρχή ούτε Πρωτουσία θα ήταν.
Στο Κατά Ιωάννη 4.25 «πνεύμα [είναι] ο Θεός». Αυτός ο προσδιορισμός βοηθάει στο να δείξει πως δεν είναι ορατή υλική μορφή με σχήμα καθορισμένο και με όγκο. Μα τίποτα περισσότερο. Διότι, πρώτον, υπάρχουν πολλά «πνεύματα»: Αριθμοί 16.22 (θεός των πνευμάτων), Ψαλμοί 103/104 (ποιών αγγέλους πνεύματα), ενώ στο Κατά Ματθαίο 8.16 (εξέβαλε τα πνεύματα), στο Κατά Μάρκο 10.1 (πνευμάτων ακαθάρτων). Δεύτερον υπάρχουν «ακάθαρτα» πνεύματα. Μετά, η ίδια λέξη «πνεύμα» σημαίνει «αέρας, πνοή ανέμου» – όπως στο Κατά Ιωάννη 3.8 «το πνεύμα όπου θέλει πνει (= πνέει, φυσάει)».
2. Σε κανένα κείμενο των Γραφών δεν δίνονται σε μια λίστα χαρακτηριστικές ιδιότητες του Θεού. Μάλιστα στην Έξοδο 33.20 διαβάζουμε: «Ου δυνήση (δεν θα μπορείς) ιδείν (να δεις) το πρόσωπόν μου· ου γαρ μη ίδη (κανένας δεν θα δει) άνθρωπος το πρόσωπόν μου και ζήσεται (θα ζήσει)». Στην 1η Επιστολή του Ιωάννη 3.2 λέγεται: «Ἀγαπητοί, νῦν τέκνα Θεοῦ ἐσμεν (είμαστε), καὶ οὕπω (ως τώρα δεν) ἐφανερώθη τί ἐσόμεθα (θα είμαστε)· οἴδαμεν δὲ (γνωρίζουμε) ὅτι, ἐάν φανερωθῇ, ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα (θα είμαστε σαν αυτόν), ὅτι ὀψόμεθα αὐτὸν καθώς ἐστι (θα τον δούμε όπως είναι)». Συνήθως αυτό το απόσπασμα εκλαμβάνεται ως η μελλοντική άνοδος των πιστών στον Ουρανό όπου θα «δουν» (;) τον Θεόν! Μα στο Κατά Ιωάννη 1.18 «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε» (κανείς δεν είδε τον Θεό ποτέ).
Μα αυτές οι δηλώσεις του ίδιου του Θεού και του Ιωάννη δεν θεωρούνται ικανοποιητικές ή αρκετές για τους θεολόγους και ιεράρχες. Έτσι, πολλοί θεολόγοι συχνά παραθέτουν μια περιγραφή από Ιεζεκιήλ 1.26-28 (Παλαιά Διαθήκη) και μια από την Αποκάλυψη 1.14-16.
Το Ιεζεκιήλ 1. 26-28 μας λέει: «Κι εκεί, πάνω από το θόλο, υπήρχε κάτι που έμοιαζε με τεράστιο ζαφείρι σε σχήμα θρόνου. Και πάνω στο θρόνο είδα να κάθεται κάποιος που έμοιαζε με άνθρωπο. Έπειτα είδα, από τη μέση του και πάνω κάτι που έλαμπε σαν χρυσάφι κι από τη μέση του και κάτω είδα κάτι σαν φωτιά, που ολόγυρά του έβγαζε λάμψη. Έμοιαζε με το ουράνιο τόξο που εμφανίζεται στα σύννεφα μετά τη βροχή· τέτοια ήταν η λάμψη αυτή, σαν το απαύγασμα της δόξας του Κυρίου.»
Το Αποκάλυψη 1.14-16 αναφέρει: «Το δε κεφάλι του και οι τρίχες ήσαν λευκές σαν λευκό μαλλί, σαν χιόνι· και τα μάτια του σαν φλόγα φωτιάς, και τα πόδια του όμοια με χαλκολίβανο, σαν να ήταν πυρακτωμένα μέσα σε καμίνι, και η φωνή του σαν φωνή από πολλά νερά. Και στο δεξί του χέρι είχε επτά αστέρια και από το στόμα του έβγαινε μια κοφτερή δίστομη ρομφαία, και η όψη του έλαμπε, όπως λάμπει ο ήλιος μέσα στη λαμπρότητά του.»
3. Γιατί καταφεύγουν σε τέτοιες περιγραφές οι θεολόγοι μας; Λένε πως έτσι ο Θεός αποκαλύπτει τον εαυτό του σε μας σε τέτοια ίχνη, τέτοιες εικόνες και σύμβολα «για να γίνει κατανοητός». Να τι λένε στην ελληνική εκδοχή του www.GotQuestions.org: Απαντήσεις σε βιβλικά ερωτήματα:
Αυτές οι περικοπές αποτελούν την καλύτερη προσπάθεια του Ιεζεκιήλ και του Ιωάννη για να περιγράψουν την παρουσία του Θεού. Έπρεπε να χρησιμοποιήσουν συμβολική γλώσσα για να περιγράψουν αυτό που καμία ανθρώπινη γλώσσα δεν έχει λόγια να το κάνει, όπως: «που έμοιαζε», «που έλαμπε σαν», «σαν να ήταν» κ.λπ. Δεν μας λένε ακριβώς το πώς μοιάζει ο Θεός, αλλά μάλλον ότι ο Θεός αποκαλύπτει τον Εαυτό Του σε μας με τρόπο που μπορεί να γίνει κατανοητός. Το πώς μοιάζει ο Θεός βρίσκεται πέρα από την ικανότητα μας να καταλάβουμε και να περιγράψουμε. Ο Θεός μάς δίνει κάποια ίχνη τού πως μοιάζει για να μας διδάξει αλήθειες για τον Εαυτό Του,
Μα με ποιον τρόπο μπορούν τέτοιες ανθρωπόμορφες και συμβολικές απεικονίσεις να κάνουν τον Θεό πιο κατανοητό;
Εγώ θα έλεγα πως όχι μόνο δεν τον κάνουν πιο κατανοητό, αφού δεν έχει συγκεκριμένη μορφή, σχήμα και όγκο η απερινόητη Πρωταρχή, μα οι περιγραφές αυτές και φαντασιακές είναι, προβολές του ανθρώπινου νου, και ανόητα παραπλανητικές.
4. Μα η περιγραφή του Ιεζεκιήλ εδώ είναι ένα πολύ μικρό μέρος του συνόλου που αρχίζει με την έλευση ενός ανέμου θύελλας (1.4) και σύννεφου και φωτιάς που είχε στη μέση ήλεκτρο λαμπερό και ήταν τελικά 4 πλάσματα (hayyôt), το καθένα με 4 πρόσωπα και 4 φτερά, με πόδια θηριομορφικά μα χέρια ανθρωπομορφικά. Τα 4 πρόσωπα είναι ανθρώπου μπροστά, λέοντα δεξιά, βοδιού αριστερά και αετού πίσω. Επρόκειτο για άρμα, αμάξι, με τροχούς που όμως μπορούσαν να στραφούν σε οποιαδήποτε κατεύθυνση, και ήταν γεμάτα μάτια (!) και με το πνεύμα ζωής (1.21).
Πάνω από αυτό ήταν η ακαθόριστη φιγούρα του Θεού, του Γιαχβέ (YHWH). Αλλά το ίδιο όραμα παρουσιάζεται και στο κεφ.10 – το αμάξι με τα πλάσματα και τους τροχούς. Μόνο που τώρα τα «πλάσματα» περιγράφονται ως χερουβείμ. Στο πρώτο όραμα ο προφήτης ήταν στο κανάλι Chebar. Στο δεύτερο φαίνεται να ήταν στο άδυτο του Ναού όπου υπήρχαν δυο γιγάντια αγάλματα χερουβείμ (Βασιλείς Α’, 6.23).
5. Διότι αν οι θεολόγοι και ιεράρχες θέλουν τα ποίμνιά τους, οι κοινοί άνθρωποι, να πιστεύουν και να έχουν μια εικόνα να λατρεύουν που θα τους θυμίζει την αιώνια ύπαρξη του Θεού και Ουράνιου Πατέρα, τότε αρκούν τα συνηθισμένα, λαϊκά εικονίσματα με τον ασπρομάλλη γενειοφόρο γέροντα να ευλογεί τους πάντες.
Υπάρχουν και άλλα οράματα του θεϊκού θρόνου – όπως Βασιλείων Γ’ 22. 19-23, Ησαΐας 6.1-6 (με εξαπτέρυγα σεραφείμ και καπνό στην αίθουσα), Ζαχαρίας 3.1-11, όπου είναι και ο Σατανάς και ο μέγας Αρχιερέας, και άλλα. Είναι και ο νεαρός Στέφανος (Πράξεις των Αποστόλων 7.55) που βλέπει τον ουρανό να ανοίγει και τον Ιησού Χριστό να στέκεται δεξιά του Θεού.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι πως σχηματίζεται, στον νου των ανθρώπων, κοινών μα και θεολόγων, μια υφέρπουσα εντύπωση περιορισμένης εικόνας ενός ανθρωπόμορφου και πολύ υλικού Θεού – όχι πνεύματος. Διότι αν ο Παντοδύναμος Θεός (εκείνη η απερινόητη Πρωτουσία, Πρωταρχή και Πρωταιτία των πάντων) είναι προαιώνιος, ατελεύτητος και πανταχού παρών, όπως λένε Γραφές και θεολόγοι, πώς στην ευχή μπορεί ο Ιησούς Χριστός να στέκεται στα δεξιά του;;;
