1. Συχνά με απασχολεί το νόημα της “δημοκρατίας”.
Όταν οι αριθμοί ανθρώπων είναι μικροί όπως στην αρχαιότητα, τότε, ναι, όλος ο “δήμος” μπορεί να συνέλθει, να συζητήσει, να νομοθετήσει.
Ακόμα και τότε όμως πολλοί πολίτες, εκτός από τους δούλους, έμειναν έξω από τον “δήμο” και δεν συμμετείχαν στις δημοκρατικές διαβουλεύσεις.
Σήμερα, με τα εκατομμύρια σε κάθε χώρα, είναι γελοίο να ισχυριζόμαστε πως ο “δήμος”, δηλαδή το σύνολο του ενήλικου πληθυσμού, κυβερνά.
Οπότε πρέπει να αναρωτηθούμε στα σοβαρά τι σημαίνει “δημοκρατία”.
Και αμέσως γίνεται φανερό πως δεν σημαίνει (δια)κυβέρνηση από τον σύνολο Λαό, όπως γενικά πιστεύεται, μα έναν τρόπο διακυβέρνησης, ένα είδος πολιτεύματος, με ορισμένες διαδικασίες.
Ένα σίγουρο γνώρισμά του είναι οι αποφάσεις να παίρνονται πλειοψηφικά. Και η μειοψηφία να συμμορφώνεται.
2. Αμέσως πάλι εγείρονται άλλες σκέψεις. Όταν πολλοί φωνάζουν για “δημοκρατία”, τη στιγμή που όντως η κυβέρνηση αναδεικνύεται με αυτόν τον πλειοψηφικό τρόπο, τι ακριβώς εννοούν;
Στις 21 Ιουνίου η Καθημερινή είχε τουλάχιστον 3 άρθρα που αναφέρονται στη δημοκρατία. Σταχυολογώ τα σχετικά αποσπάσματα.
α) Κύριο άρθρο: Όσοι προστατεύουν την ασχήμια και την ανομία στο όνομα της δήθεν δημοκρατίας προκαλούν την ελληνική κοινωνία.
β) Α. Παπαχελάς “Εμπιστοσύνη σε μεγάλες δημοκρατίες”: Υπήρχαν δύο κράτη, δύο δημοκρατίες, στις οποίες μπορούσε κανείς να έχει μεγάλη εμπιστοσύνη. Οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία.
γ) Σε άρθρο του Λεκασά για τον Κ. Γαβρόγλου, υπουργό Παιδείας, που θέλει να ξαναεδραιώσει το άσυλο των διάφορων μπαχαλάκηδων στα Πανεπιστήμια, ο Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής, Κωνσταντίνος–Βασίλειος Κατσίμπαλου, λέει :”Μπήκα στο ΕΜΠ το 1971 και αποφοίτησα το 1975 και γνωρίζω πολύ καλά τι θα πει δημοκρατία και άσυλο”.
Την ίδια μέρα στο ΒΗΜΑ ο Νότης Παπαδόπουλος στο άρθρο του “Ο ρωμαλέος κ. Γαβρόγλου” επικρίνει τον υπουργό για την απόφαση της επαναφοράς του ασύλου και της συμμετοχής φοιτητών στη διοίκηση των Πανεπιστημίων “λες και αυτό που λείπει είναι η ελευθερία και η Δημοκρατία!”
3. Εγώ προσωπικά το βρίσκω πολύ δύσκολο να καταλάβω τι εννοούν οι αρθρογράφοι με τη λέξη “δημοκρατία”. Υπάρχει μια παράξενη αοριστία καθώς τα συμφραζόμενα σε κάθε περίπτωση είναι διαφορετικά.
Αν τώρα πάμε στα παράγωγα όπως “δημοκράτης” και “δημοκρατικός”, τότε η θολούρα αυξάνεται. Και αριστεροί και κεντρώοι και δεξιοί αυτοαποκαλούνται δημοκράτες. Φιλομοναρχικοί Βρετανοί, Σουηδοί και Ολλανδοί επίσης αποκαλούνται “δημοκράτες” ενώ στο Μεσοπόλεμο, στη δεκαετία 1930, ας πούμε, οι Έλληνες “δημοκράτες” ήταν οι βενιζελικοί και αντιμοναρχικοί, ενώ οι φιλομοναρχικοί θεωρούνταν περίπου φασίστες (ακόμα και πριν τη δικτατορία του Μεταξά).
Οι έννοιες λοιπόν είναι μάλλον συγκεχυμένες.
4. Αν τώρα πάμε στον αντιστασιακό ΕΔΕΣ της Κατοχής (1941-44), έχουμε τη “δεξιά” οργάνωση που τιτλοφορείται Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος και κάποια ώρα αντιμάχεται τον ΕΛΑΣ που είναι αντίστοιχα κομμουνιστική. Ο ΕΛΑΣ αργότερα εξελίσσεται σε ΔΣΕ (1946-49), δηλαδή ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδος, δηλαδή οι αντάρτες ή συμμορίτες.
Τώρα πώς μια αντιστασιακή οργάνωση όπως ο ΕΔΕΣ μπορεί να είναι “δημοκρατική”;
Προφανώς είναι ένας Σύνδεσμος ο οποίος αποτελείται από “δημοκράτες”, που την εποχή εκείνη κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα πρώην βενιζελικών, αντιμοναρχικών, σοσιαλιστικών, φιλελεύθερων και φιλομοναρχικών! Και η έννοια εδώ είναι ένα πολίτευμα αντίθετο με φασισμό, και ολοκληρωτισμό ή δικτατορία – όπως ο ναζισμός του Χίτλερ ή ο κομμουνισμός του Στάλιν.
Αλλά ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας αποτελείται από αντάρτες κομμουνιστές που, υποτίθεται, υπακούουν τον Στάλιν!
Και παρότι σε πολλά κομμουνιστικά καθεστώτα ο λαός δεν εκλέγει τους κυβερνώντες (Πρόεδρο, πρωθυπουργό, Γενικό Γραμματέα κλπ), εντούτοις αυτά θεωρούνται “δημοκρατικά” και περισσότερο από τα μη κομμουνιστικά καθεστώτα φωνασκούν και γράφουν για “δημοκρατία”.
Η σύγχυση είναι αξεδιάλυτη και σχεδόν απίστευτη!
5. Υπάρχουν άλλες προσεγγίσεις που μπορεί να δώσουν πιο σίγουρη και στέρεη έννοια και στο θεωρητικό και, κυριότερα, στο πρακτικό επίπεδο. Αυτές συμπεριλαμβάνουν την αρχή της κυριαρχίας της πλειοψηφίας και την αρχή της ισονομίας ή του Κράτους Δικαίου.
Η πρώτη αρχή εφαρμόζεται ακόμα και σε γελοίες καταστάσεις όπως η τωρινή συγκυβέρνηση Σύριζα και ΑΝΕΛ που εδώ κι ένα έτος (Οκτ. 2017) αντιπροσωπεύουν μόλις το 18-19% των ψηφοφόρων μα έχουν πλειοψηφία στη Βουλή αποδεκτή από τον λαό!!!
Η δεύτερη ισχύει μόνο κατά προσέγγιση και σε διαφορετικό βαθμό παντού, κι ελάχιστα στην Ελλάδα (2017), διότι αυτή αντανακλά τον αντίστοιχο βαθμό ανεντιμότητας των πολιτών.
