1. Ένας Πολιτισμός, όπως ο Ινδικός ή ο Δυτικός, μπορεί να θεωρηθεί σαν ζωντανός οργανισμός, όπως κι ένα κράτος ή ένα άτομο. Έχει σύλληψη, γέννηση, ακμή, παρακμή και θάνατο. Μερικοί πολιτισμοί όπως πολλά κράτη φυτοζωούν αιώνες χωρίς να προσφέρουν κάτι ουσιαστικό στον ευρύτερο κόσμο του ανθρώπου – όπως οι τελευταίες δεκαετίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και, με απλά κριτήρια, το κράτος των Τούρκων. Πολλοί άνθρωποι επίσης ζουν πολλά χρόνια με ίδιο τρόπο (σπίτι, καφενείο, σπίτι) χωρίς κάτι ουσιαστικό.
Οπότε, το βασικό αίτιο στην παρακμή και τελική διάλυση ενός Πολιτισμού είναι ο νόμος της Φύσης που θέλει κάθε τι που γεννιέται να παρακμάζει και να πεθαίνει και τα συστατικά του να επιστρέφουν στην ξεχωριστή πηγή τους. Ούτως ή άλλως αναπόφευκτη είναι και η κάθοδος σύμφωνα με την ιδέα του Ησίοδου για τα 4 ή 5 γένη – Χρυσό, Αργυρό, Χάλκινο, Σιδερένιο και το Ηρωικό ανάμεσα στο Χάλκινο και Σιδερένιο (4 ή 5 εποχές). Πιο ακριβής και παλαιά είναι η Βεδική παράδοση με τα γιούγκα Sadyuga, Tretāyuga, Dvāparayuga και Kaliyuga (με τους Ήρωες στη μεταβατική περίοδο μεταξύ τρίτου και τέταρτου γιούγκα).
Η Γέννηση ενός Πολιτισμού είναι συνήθως άδηλη (και πρέπει ο ιστορικός να ψάξει ενδελεχώς). Ξεκινά με μερικούς σοφούς που εμφυτεύουν τον σπόρο της αλήθειας, δικαιοσύνης και πνευματικής ανάπτυξης. Και οι τρεις ιδιότητες είναι απαραίτητες.
2. Την παρακμή του Δυτικού Πολιτισμού την εντόπισαν και την δημοσιοποίησαν οι Oswald Spengler, J.de Cobineau, A.J. Toynbee, Julius Evola και άλλοι.
Στο Πολιτική Οικονομία 163: Ενδείξεις κατολίσθησης σημείωσα 15 κύριες ενδείξεις. Άλλοι έχουν αναφέρει κι άλλες.
Αλλά ποιος είναι ο μηχανισμός δια του οποίου εκδηλώνεται και προωθείται αυτή η παρακμή;
Όπως ορισμένα όργανα στο σώμα του ανθρώπου (μέρη του εγκεφάλου, νεφρά, συκώτι κ.λπ.) “γερνούν” ή πιο νωρίς παρουσιάζουν δυσλειτουργία, έτσι και σε μια κοινωνία ορισμένοι θεσμοί, ορισμένες παραδόσεις, που ενδυνάμωναν και στήριζαν την πολιτισμική ζωή, παραμελούνται, νοθεύονται, ξεφτίζουν κι έτσι συμβάλλουν στην εξασθένηση της νοημοσύνης και ζωτικότητας των ανθρώπων και, συνεπώς, στον ξεπεσμό της πολιτισμικής δράσης και της ποιότητας ζωής.
Μια πρόσθετη ένδειξη παρακμής είναι η εμφάνιση κομμάτων που φωνασκούν και προσφέρουν αλληλεγγύη, δικαιοσύνη, ευμάρεια, πρόοδο, συλλογικότητα και παρόμοια, ενώ οι αρετές αυτές έχουν προ πολλού σχεδόν εξαφανιστεί!
3. Ένας κρισιμότατος οργανικός θεσμός που δυσλειτουργεί εδώ και δεκαετίες (από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο κι έπειτα, τουλάχιστον) είναι ο γάμος και η επέκτασή του σε οικογένεια. Ο θεσμός έχει πολλές απόψεις. Θα ασχοληθώ εδώ με την κυρία και βασική του άποψη.
Με το φεμινιστικό κίνημα και τη λεγόμενη χειραφέτηση των γυναικών, ο γάμος με συνοικέσιο έπαψε. Εδώ και σχεδόν ένα αιώνα η γυναίκα η ίδια σε χαμηλότερο πολιτισμικό επίπεδο επιλέγει τον σύζυγο ή σύντροφο, όπως λέγεται και γίνεται τώρα.
Η πρώτη δυσλειτουργία εδώ είναι πως η γυναίκα δεν επιλέγει τον καλύτερο: συχνά αρκείται με σχεδόν οποιονδήποτε. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα μένει έγκυος (κάποτε και δίχως γάμο), κάνει παιδί και χωρίζει. Τα δε κριτήριά της, όταν χρησιμοποιούνται για επιλογή συντρόφου είναι κυρίως πλούτος και σεξουαλικότητα. Αλλά όλο και συχνότερα μένει έγκυος και μετά ανύπαντρη μητέρα.
Μα ακόμα και όταν ο γάμος προχωράει τυπικά, η συμβίωση είναι προβληματική καθώς ούτε ο άντρας ούτε η γυναίκα παίζουν ορθά τον ρόλο τους ή ενδιαφέρονται να μάθουν – κι ας έχουν τεράστια σημασία και οι δύο ρόλοι. Στην κρίση του κορωνοϊού και τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν πάρα πολλά ζευγάρια σε πολλές χώρες ζήτησαν διαζύγιο!
4. Στη Βεδική Παράδοση, από πανάρχαια εποχή η γαμήλια συνεύρεση είχε μια μεταφυσική, συμπαντική σημασία.
Ο άντρας λέει: “Σε σένα εναποθέτω yaśas (= τιμή, μεγαλείο, λαμπρότητα)”… Αργότερα θα πει: “Αυτή η jāyā ‛γενεσιουργός σύζυγος’ είναι μαζί με τον pati ‛προστάτη σύζυγό’ της… Εγώ ο άντρας, εσύ η γυναίκα… Εγώ ο ουρανός, εσύ η γη”. Μετά, πάλι “Είθε ο Prajapati ‛Κύριος των Πλασμάτων’ να σε γονιμοποιήσει”. Και αναφέρει έξι άλλες θεότητες που συμμετέχουν. (Bṛhadāranyaka Ουπανισάδα 6.4.20-28). Αυτές είναι συμπαντικές δυνάμεις και αρετές μέσα στον άνθρωπο που, ανεπτυγμένες, τον κάνουν ανώτερο ον.
Σε κείνη την περίοδο, στον Βεδικό Πολιτισμό, υπήρχε η έντονη αίσθηση πως θεοί και άνθρωποι συμμετείχαν στο δραματικό έργο της Δημιουργίας. Ένας ρόλος, ένα λειτούργημα κοινό στο ζεύγος ήταν η δική τους πνευματική ανάπτυξη στην Αυτοσυνειδησία και η ορθή ανατροφή των παιδιών έτσι που και αυτά να προχωρήσουν στην ίδια κατεύθυνση διευρύνοντας την έμφυτη καλοσύνη και αντιληπτικότητά τους και συμμετέχοντας στον κόσμο των θεϊκών δυνάμεων στην κοινωνία και στο μεγάλο και ζωντανό Σύμπαν.
Σήμερα, αυτή η σχεδόν εντελώς απίστευτη, μαγική διάσταση απουσιάζει από την εμπειρία μας που περιορίζεται σε μια χοντρή αισθητήρια ευχαρίστηση στο σεξ, μια ρουτινιάρικη, βαρετή κοινή συμβίωση και μια επιπόλαιη και αδιάφορη ανατροφή των παιδιών.
Και η επόμενη γενιά γίνεται χειρότερη με ακόμα χυδαιότερο τρόπο ζωής σε χαμηλότερο επίπεδο πολιτισμού, αρετής, δικαιοσύνης, ευγένειας, καλοσύνης, νοημοσύνης.
