1. Δεν έχω διαβάσει αφήγηση της Αντίστασης και του Εμφυλίου από κουκουέ (εκτός σπανίων περιπτώσεων) που να παραδέχεται ανοιχτά και δίχως δικαιολογίες πως οι εαμίτες /ελασίτες χρησιμοποίησαν καταναγκασμό με απειλές και βία κι εκτελέσεις σε άμαχους χωρικούς.
Στο προηγούμενο Εαμική ελευθερία και λαοκρατία ανέφερα τον Κ. Πασχαλούδη, κανονικό στέλεχος του ΚΚΕ. Οι Καλύβας και Μαραντζίδης παρουσιάζουν αρκετές μαρτυρίες από τις εμπειρίες και δεξιών και αριστερών χωρικών σχετικά με την εαμική εξουσία (σ 141-47).
Ο Κ. Παπακωνστανίνου (Μπελάς) ήταν λοχαγός του ΔΣΕ Πελοποννήσου (= κομμουνιστών) κι έγραψε εκτενώς για τον Εμφύλιο εκεί στο Η Νεκρή Μεραρχία… 2002, Αλφειός, 2 τόμοι, Αθήνα. Στη σ 87 (1ος τόμος) γράφει: “Στο νομό Κορινθίας ένας κάποιος ονόματι Τριαντάφυλλος (Στάθης), αντιπρόσωπος του γραφείου [ΕΑΜ] της περιοχής, μπήκε επικεφαλής δύο ομάδων της ΟΠΛΑ [= εκτελεστικό του ΕΑΜ στις πόλεις] κι έδωσε εντολή ότι πρέπει να εκτελεσθεί τουλάχιστο ένας από κάθε χωριό [!]. Τα στρατόπεδα γέμισαν και οι εκτελέσεις έφθασαν όπως λένε τους 150 ανθρώπους σ’ όλη την Κορινθία”.
2. Ο Βασ. Παπανάνος γράφει: “Όποιος μπορεί κλέβει, είτε στη διαχείριση είτε στο συσσίτιο, παρ’ όλα τα ιδανικά και τους ιερούς σκοπούς…. για τέταρτη φορά σημειώθηκε κλοπή στην ομάδα μας. Είναι να παλαβώνεις από την ασυνειδησία αυτών των ανθρώπων που τιτλοφορούνται απελευθερωταί του λαού… Έτσι δυστυχώς οι πρώτες ομάδες… αποτελέστηκαν απ’ τα πιο σάπια κι άχρηστα στοιχεία της κοινωνίας, από λούστρους, διαρρήκτες, ομοφυλόφιλους κι άλλα καθάρματα. Γενικά τα 70-80% πήγαν αντάρτες είτε γιατί πεινούσαν, είτε γιατί ήταν εκτός νόμου, είτε γιατί εγκλημάτησαν. Γενικά γίναν αντάρτες ασυνείδητα” (σ 71,83,86, Το Αντι-ηρωικό Ημερολόγιο 2006, ΕΔΙΑ – Οδυσσέας, Αθήνα.)
Για την περιοχή της Άρτας γράφει ο Κ.Χ. Βάγιας: “Υποχρεώνουν τας γυναίκας να πλέκουν κάλτσες δια τους αντάρτας, τους παίρνουν τα τρόφιμα, φονεύουν τους εχθρούς των εν μέση αγορά, κόπτουν μύτες, αυτιά, χαρακιάζουν με το μαχαίρι. Οι ορεινοί παραπονιούνται διαρκώς ότι δεινοπαθούν από τους Εαμίτες. Τους παίρνουν τας τροφάς και βασανίζουν τον κόσμο”. (σ 219, Η Άρτα του Πολέμου και της Κατοχής 2004, Άρτα.)
Τα ίδια γίνονταν και στη Μακεδονία. Ο Θ. Καλλιανιώτης γράφει: “Οι πρώτες εμφανίσεις του ΕΛΑΣ προβλημάτισαν τους πολίτες… Μεταχειρίζονταν κακότροπα μέσα για να συγκεντρώσουν οπλισμό κι εκτελούσαν χωρίς αναστολές όσους η κάθε τοπική οργάνωση του ΕΑΜ υποδείκνυε ως αντιφρονούντες.” (σ 203 “ΠΑΟ-ΕΛΑΣ: Ο Εμφύλιος στη Δυτική Μακεδονία 1943-45” στο συλλογικό Η Δεκαετία 1940-50 στη Δυτική Μακεδονία 1998, Θεσσαλονίκη.)
3. Είναι αμφίβολο αν η επιρροή του ΕΑΜ στο σύνολο του πληθυσμού και η προσχώρηση μαζών είχε όντως το εύρος που αποδόθηκε μεταγενέστερα.
Συχνά οι τοπικές κοινωνίες στην επαρχία αντιμετώπιζαν εχθρικά τον έλεγχο της ζωής που επέβαλαν οι εαμίτες, την κινητοποίηση των γυναικών και ιδίως των νεαρών κοριτσιών στην ΕΠΟΝ (= νεολαία του ΕΑΜ), τη “φορολόγηση” της παραγωγής, την απαίτηση για χρηματική ενίσχυση της οργάνωσης μέσω “εθελοντικών” εισφορών, την αγορά αγαθών στο “κόστος” ή με “κουπόνια της Λαοκρατίας”.
4. Το φθινόπωρο του 1944 κι ενώ το ΕΑΜ συμμετείχε στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Παπανδρέου, αφού είχαν φύγει οι Γερμανοί, προκήρυξε αυτόβουλα εκλογές στις περιοχές που ήλεγχε για την ανάδειξη τοπικών αρχών!
Έτσι διόρισε λαϊκές αυτοδιοικήσεις και λαϊκά δικαστήρια. Ο Πασχαλούδης αποκάλυψε πως “στην ουσία τα στελέχη που εκλέγονταν είχαν υποδειχθεί από πριν… Πολλές φορές το κόμμα [=ΚΚΕ] επέλεγε ανθρώπους οι οποίοι δεν ήταν κομματικοί αλλά ήταν συνεργάσιμοι.” (σ 84, Από δω και πέρα θα είσαι ο Νίκος 2013, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη.) Επιπλέον, εξέδωσε νόμους και καρπώθηκε κρατικά έσοδα προκαλώντας την αντίδραση των άλλων παρατάξεων.
Ο Γιάννης Ιωαννίδης του ΚΚΕ οργάνωσε υπό τον δικό του έλεγχο όλους τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, ανέλαβε την εποπτεία των σχολείων προωθώντας δικούς του δασκάλους και το δικό του Αναγνωστικό. Επιπλέον, παρά τις μεγαλοστομίες του Γληνού για ελευθερία τύπου στο βιβλιαράκι του για το ΕΑΜ, ο Ιωαννίδης απαγόρευσε κάθε εφημερίδα εκτός εκείνες του ΕΑΜ και ΚΚΕ κι έκανε κατάσχεση των εγκαταστάσεών τους. (Δανείζομαι από τους Καλύβα και Μαραντζίδη, σ 140 και 302, Εμφύλια Πάθη 2016, Αθήνα, 2η έκδ.)
Η Λαοκρατία του ΕΑΜ ήταν η δικτατορία του ΚΚ που ίσχυε σε όλους τους δορυφόρους της μεταπολεμικής σοβιετικής αυτοκρατορίας.
