Άρης Αλεξανδρής
Νομικό consensus
Οι μέρες πέρασαν, οι πιο έγκριτοι νομικοί της χώρας μίλησαν. Η σπάνια σύμπνοιά τους είναι ενδεικτική της αντικειμενικότητας του πορίσματός τους. Με λίγα λόγια, δεν πρόκειται για ζήτημα «οπαδικό» ή ασαφώς θεωρητικό, και η αλήθεια σίγουρα δεν βρίσκεται «κάπου στη μέση» ή στην αφηρημένη αχλύ της ευκαιριακής ρητορείας. Το απόρρητο των επικοινωνιών είναι αγαθό υψίστης σημασίας και η ισχύς του υποχωρεί μόνον ενώπιον σπουδαίου λόγου, συνυφασμένου με την εθνική ασφάλεια ή την τέλεση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων. Ο σπουδαίος λόγος δεν μπορεί να ερμηνεύεται διασταλτικά: δεν μπορεί να κρίνεται ως σπουδαίο ό,τι θα θέλαμε να είναι ή ό,τι ελπίζουμε να αποδειχθεί τέτοιο· δεν μπορεί η διάγνωση του κινδύνου να εξαντλείται στην κινδυνολογία και να στοιχειοθετείται επί τη βάσει φημών. Ειδικά δε για πρόσωπα με βουλευτική ιδιότητα, το απόρρητο της επικοινωνίας απολαύει ειδικότερης συνταγματικής προστασίας για προφανείς λόγους: η άσκηση εξουσίας και η ευθύνη που αυτή συνεπάγεται χρήζουν περιφρούρησης για τη διασφάλιση θεμελιακών πολιτειακών λειτουργιών· ευάλωτος βουλευτής/ευρωβουλευτής σημαίνει ευάλωτος πολίτης. Είναι θέμα δημοκρατικής ασφάλειας. Είναι και θέμα συμβολισμού: αν δεν είναι ασφαλής ένας ευρωβουλευτής, πόσο ασφαλείς μπορούμε να είμαστε εμείς οι υπόλοιποι;
Σωστό και λάθος
Είναι αξιοθαύµαστη η κυβερνητική εμμονή στη θέση πως η παρακολούθηση Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ ήταν τυπικώς ορθή αλλά πολιτικώς εσφαλμένη. Αραγε, γιατί το τυπικώς ορθό αποτελεί πολιτικό σφάλμα; Αυτός είναι ένας εξόχως προβληματικός τρόπος θέασης της νομιμότητας. Αν η κυβέρνηση είναι τόσο σίγουρη ότι ενήργησε κατά το γράμμα του νόμου, γιατί δεν θεωρεί το νομικώς έγκυρο της ενέργειάς της ως ηθικό εχέγγυο πολιτικής ευστοχίας; Ο νόμος άλλωστε δεν είναι μία στείρα τεχνικότητα – υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει τις κατάλληλες ηθικές, πολιτικές και κοινωνικές σταθμίσεις. Στο στρατόπεδο της Ν.Δ. επικρατεί μια παράφορη σύγχυση, κατάστικτη με αντιφάσεις. Εφόσον ο πρωθυπουργός πιστεύει ότι ορθώς η ΕΥΠ παρακολούθησε τον Νίκο Ανδρουλάκη, κακώς επεμβαίνει στη λειτουργία της. Αν θεωρεί πως το μόνο πρόβλημα στην υπόθεση της λεγόμενης επισύνδεσης είναι ότι δεν την είχε πληροφορηθεί, πρέπει να αναλογιστεί τι θα έκανε διαφορετικά σε περίπτωση που λάμβανε γνώση: θα ανέτρεπε μια νόμιμη διαδικασία; Θα παρανομούσε για λόγους πολιτικής ηθικής;
Νομιμοφανής αυθαιρεσία
Το σενάριο της νόμιμης επισύνδεσης εις βάρος του Ανδρουλάκη πρέπει να ιδωθεί μακροσκοπικά, προκειμένου η ελαττωματικότητά του να γίνει αντιληπτή σε επίπεδο αρχών και πρακτικής εφαρμογής του νόμου. Ενα τέτοιο είδος συνακρόασης σημαίνει ότι οποιοσδήποτε ισχυρός αξιωματούχος μπορεί ανά πάσα στιγμή να παραβιάσει την ιδιωτικότητα οποιουδήποτε βρίσκεται στην ακτίνα της εξουσίας του, χωρίς περιορισμούς. Η επίκληση της εθνικής ασφάλειας αποτελεί απλό πρόσχημα, από τη στιγμή που ο επαπειλούμενος κίνδυνος δεν αποδεικνύεται, ενώ η αναλογικότητα μοιάζει να κάνει φτερά, όταν εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι το υπό παρακολούθηση πρόσωπο δεν διέπραξε κανένα αδίκημα. Η παραβίαση του δικαιώματος είναι απόλυτη ενώ το έρεισμα εκείνου που τη διενεργεί είναι από σχετικό έως ανύπαρκτο. Αυτή η αντίληψη και μεθοδολογία μάς καθιστά όλους εν δυνάμει ελεγχόμενους, χωρίς καμία εγγύηση ότι συντρέχει όντως η ανάγκη που προϋποθέτει ο νόμος για τον έλεγχό μας. Τι είναι αυτό που εμποδίζει την πολιτική εξουσία (με τη συνέργεια ενός μόνον εισαγγελέα) να καταχραστεί το προνόμιό της, αν δεν οφείλει να κοινοποιήσει, πολλώ δε μάλλον να αιτιολογήσει την πράξη της;
Στοχοποίηση και πονηριά
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πλημμελής νομοθέτηση σε συνδυασμό με την πατροπαράδοτη ελληνική πολυνομία γεννούν τέρατα που δεν γίνονται αντιληπτά παρά μόνον όταν σε κάποιον άτυχο λάχει να τα αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο. Ομως η περίπτωση Ανδρουλάκη είναι υπερβολικά ύποπτη για να λογιστεί ως τυχαία. Από τη μία το Predator, ένα λογισμικό που επιχείρησε να «μολύνει» τη συσκευή του κινητού του, και από την άλλη η παρακολούθηση του τηλεφώνου του από την ΕΥΠ μέσω του παρόχου, συνθέτουν ένα πλαίσιο παγίδευσης που δεν υποδηλώνει σύμπτωση αλλά στόχευση. Και αν η κυβέρνηση δηλώνει άγνοια περί του Predator, η παρακολούθηση της ΕΥΠ αρκεί για να αναρωτηθούμε αυτό που όλοι αναρωτιόμαστε: τι ακριβώς έκανε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ που να καθιστά επιτακτική την παρακολούθησή του; Πώς αυτό απειλεί την εθνική μας ασφάλεια; Η –κατόπιν εορτής– αξίωση της κυβέρνησης από τον Ανδρουλάκη να ενημερωθεί επί του θέματος ιδιωτικά είναι παράλογη: το «αντικείμενο» της παρακολούθησης δεν έχει κανέναν λόγο να νομιμοποιήσει αναδρομικά την παρακολούθησή του· η ιδιωτική ενημέρωση του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ είναι μια μορφή παραδοχής πως έχει πράγματι κάτι ένοχο να κρύψει.
Ανάγκη εξηγήσεων
Η υπόθεση της παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη έχει μια κατάφωρα δηλητηριώδη έκφανση από πλευράς κοινωνικού αντικτύπου· σπέρνει τη διχόνοια και την αμφιβολία, διαβρώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών σε πρόσωπα και θεσμούς, δίνει την εντύπωση ότι η παλαιική διαφθορά είναι παρούσα και κραταιή. Η μεγαλαυχία του πρωθυπουργού στις –ελαφρώς καθυστερημένες– δηλώσεις του για το θέμα δεν βοηθάει. Ο κόσμος που μένει στο σκοτάδι είναι κόσμος που εκπαιδεύεται στην απαξίωση της πολιτικής· κόσμος που μελλοντικά εκδικείται. Οι απολίτικοι αγανακτισμένοι του αύριο γεννιούνται σήμερα.
Πηγή: Καθημερινή
