Ηλίας Μαγκλίνης 15.01.2025
Πρέπει να ήταν το 2009 όταν σε μια συνάντηση με άλλους δημοσιογράφους άκουσα την εκπληκτική φράση: «Η δημοκρατία είναι μια υπερτιμημένη αξία». Δεν την ξεστόμισαν ακροδεξιοί ή αριστεριστές, αλλά πολλά υποσχόμενοι γραφιάδες που κινούνταν στο «χίπστερ» –ή στο σημερινό «φασέικο»– πνεύμα ανθρώπων που φέρουν όλα τα χαρακτηριστικά του φιλελεύθερου, προοδευτικού αν προτιμάτε, τύπου.
Ξαναθυμήθηκα την κουβέντα εκείνη διαβάζοντας το πολύ πρόσφατο στα ελληνικά «Απολυταρχία Α.Ε. – Οι δικτάτορες που θέλουν να κυριαρχήσουν στον κόσμο» (μτφρ.: Χριστίνα Θεοχάρη, εκδ. Παπαδόπουλος) της βραβευμένης με Πούλιτζερ δημοσιογράφου και ιστορικού Αν Απλμπαουμ, βιβλίο που παρακολουθούμε αυτή την εβδομάδα.
Η Απλμπαουμ ανατέμνει την κατάσταση σήμερα, αλλά με τις αναπόφευκτες αναφορές στο παρελθόν. «Οι σύγχρονοι απολυταρχικοί ηγέτες διαφέρουν σε πολλά σημεία από τους προκατόχους τους του εικοστού αιώνα», γράφει. «Αλλά οι κληρονόμοι, οι διάδοχοι και οι μιμητές αυτών των παλαιότερων ηγετών και στοχαστών, όσο διαφορετικές και αν είναι οι ιδεολογίες τους, έχουν έναν κοινό εχθρό. Αυτός ο εχθρός είμαστε εμείς. Για να είμαστε πιο ακριβείς, αυτός ο εχθρός είναι ο δημοκρατικός κόσμος, η “Δύση”, το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ενωση, οι δικοί τους εσωτερικοί δημοκρατικοί αντίπαλοι και οι φιλελεύθερες ιδέες που τους εμπνέουν».
Για την Απλμπαουμ, ο πυρήνας του προβλήματος είναι ότι «οι ηγέτες της Απολυταρχίας Α.Ε. γνωρίζουν ότι η γλώσσα της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας θα προσελκύει πάντα κάποιους από τους πολίτες των χωρών τους. Για να παραμείνουν στην εξουσία πρέπει να υπονομεύσουν αυτές τις ιδέες, όπου κι αν βρίσκονται».
Η συγγραφέας παραθέτει ένα εμπιστευτικό έγγραφο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 2013, στο οποίο αναφέρεται ότι ο σημαντικότερος από τους «επτά κινδύνους» που αντιμετωπίζει το Κόμμα είναι «η συνταγματική δημοκρατία της Δύσης». Επονται οι «πανανθρώπινες αξίες», η ανεξαρτησία των ΜΜΕ και η «κοινωνία των πολιτών».
Ανάλογα, η πουτινική Ρωσία βλέπει από το 2004 ένα σύνολο απειλών στην επιρροή που ασκεί η Δύση σε γειτονικές της χώρες, με αποκορύφωμα την Ουκρανία. Με την εισβολή της εκεί, στις 24 Φεβρουαρίου του 2022, γράφει η Απλμπαουμ, «ο Πούτιν ήλπιζε όχι μόνο να αρπάξει εδάφη, αλλά και να δείξει στον κόσμο ότι οι παλιοί κανόνες διεθνούς συμπεριφοράς δεν ισχύουν πλέον».
Το μεγάλο πρόβλημα, βέβαια, είναι όταν ακόμα και εκλεγμένοι Δυτικοί ηγέτες «λοξοκοιτούν» με θαυμασμό (και ζήλια) προς το ρωσικό στυλ ως πρωτοπόρο «του σύγχρονου παντρέματος κλεπτοκρατίας και δικτατορίας».
Κοντά σε αυτούς και μεγιστάνες επιχειρηματίες τεχνολογικών κολοσσών. Για όλους αυτούς σήμερα, η «δημοκρατία είναι αξία υπερτιμημένη»…
