1. Στο προηγούμενο έγραψα την ιστορική εξέλιξη του κώδικα συμπεριφοράς του Ιάπωνα πολεμιστή από τον Μεσαίωνα ως τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στη μοντέρνα εποχή, μετά την μεταρρύθμιση Mejji και το μάλλον φυσιολογικό τέλος των σαμουράι, αφού ήρθαν τα πυροβόλα όπλα, δεν υπήρξε τίποτα το ηρωικό στους Ιάπωνες στρατιώτες. Ναι πολλοί πέθαναν πολεμώντας και αρνούμενοι να παραδοθούν. Οι «καμικάζι» (=ουράνιος άνεμος) πέθαιναν καθώς τα αεροσκάφη τους καρφώνονταν στα πλοία του εχθρού. Μα τέτοιες πράξεις ιδωμένες στο πλαίσιο της επεκτατικής μανίας του κράτους και της σαδιστικής βαρβαρότητας που επεφύλασσαν στους κατακτημένους λαούς κι αιχμαλώτους τους (και ειδικά η βαναυσότητα προς τις γυναίκες) δείχνουν παράλογη, τρελή συμπεριφορά, όχι γενναιότητα.
2. Αυτό φάνηκε ολοκάθαρα στην εισβολή τους στη Νανκίνγκ στην Κίνα. Αντιγράφω από τον A. Beevor Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος (2012) ελλην. Μετάφραση Γ. Μπλάνα (2018), εκδ. Γκοβόστη (4ο κεφ. 79-98).
Τον Δεκέμβριο 1937 στη Νανκίνγκ οι Ιάπωνες εξόντωσαν πάνω από 200.000 αμάχους. Μια μονάδα μόνη της 16ης Μεραρχίας σκότωσε 115.000 αιχμαλώτους. Χρησιμοποίησαν όχι μόνο πολυβόλα για μαζικές εκτελέσεις μα και λούσιμο με βενζίνη και φωτιά!
Ξυλοκοπημένοι από τους αξιωματικούς τους και αποκτηνωμένοι στη διάρκεια της εκπαίδευσής τους, οι στρατιώτες έχαναν την ανθρώπινη ατομικότητά τους και πίστευαν πως είναι εργαλεία του κράτους που εκπροσωπούσε το Έθνος και ενός «θεϊκού γένους» μάλιστα! Όλα τα άλλα έθνη ήταν κατώτερα και δεν άξιζαν ευγένειας κι ελέους.
Αδίστακτα με τις ξιφολόγχες τους αποτελείωναν τους τραυματισμένους Κινέζους. Ανάγκαζαν οι αξιωματικοί αιχμαλώτους να γονατίζουν σε σειρές και εξασκούνταν αποκεφαλίζοντας τους με τα σπαθιά τους. Ανάγκαζαν δε τους στρατιώτες να εξασκούνται στη ξιφολόγχη πάνω σε αιχμαλώτους δεμένους σε δέντρα. Τις γυναίκες τις βίαζαν και μετά τις σκότωναν με οργανωμένες συμμορίες βιαστών!
Χιλιάδες γυναίκες αιχμαλωτίζονταν και τοποθετούνταν σε «σπίτια παρηγοριάς» για να ξεδίνουν σεξουαλικά οι Ιάπωνες στρατιώτες. Όταν εγκατέλειπαν την περιοχή, οι Ιάπωνες σφάγιαζαν αυτές τις γυναίκες.
3. Υπήρξαν πολλές δικαιολογίες εκτός του ότι τα επίσημα Ιαπωνικά μέσα πάντα μείωναν τους αριθμούς των θυμάτων τους, αρνούνταν βιασμούς κι εκτελέσεις αιχμαλώτων. Μα υπάρχουν χιλιάδες μαρτυρίες από Αμερικανούς και Βρετανούς αιχμαλώτους – για να μην αναφέρουμε τους Κινέζους, Κορεάτες και άλλους.
Η δικαιολογία πως, επειδή οι ίδιοι δεν ήθελαν να αιχμαλωτιστούν και προτιμούσαν να πεθάνουν «ηρωικά», ένιωθαν περιφρόνηση για όσους εχθρούς παραδίνονταν, είναι κατανοητή, μα φτηνή και δεν μετριάζει την απανθρωπιά.
Οι μιλιταριστές Ιάπωνες στρατιωτικοί, πολιτικοί και πλούσιοι επιχειρηματίες ήθελαν μανιωδώς να ανέλθει η χώρα τους σε υπερδύναμη, να επεκταθεί και να πλουτίσει σε υπόδουλους λαούς και φυσικούς πόρους.
Είχαν τον μύθο της καταγωγής του αυτοκράτορά τους από τη μεγάλη θεά του Ήλιου Amaterasu και με μια θεληματική διαστροφή της ίδιας της δικής τους παράδοσης πίστευαν πως ήταν, μετά τη μεταρρύθμιση 1868 ακόμα πιο πολύ, οι εκλεκτοί του σύμπαντος. Όπως έγραψε ο Yamaga Sogō στον 17ο αιώνα, «οι αρετές του ιαπωνικού λαού είναι ανώτερες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης».
Και αυτή την αλαζονεία την πλήρωσαν με όλεθρο.
4. Και άλλοι έγραψαν μετά τον Sogō Yamaga για τον κώδικα bushidō.
Ο Daidōji Yūzan (1639-1730) ήταν επίσης μεγάλος σαμουράι και είχε εκπαιδευτεί από πολλούς καλούς δασκάλους και τον ίδιο τον Yamaga. Έγραψε το Budō Shoshin–shū (The Warrior’s Primer) ως εισαγωγή στην ηθική των σαμουράι των μεσαίων και χαμηλών τάξεων.
Yamamoto Tsunetomo (1659-1719). Αυτός δημοσίευσε με τη βοήθεια του συναδέλφου του Tashiro Tsuramoto το Hagakure όπου περιγράφει τη δική του θεώρηση της ηθικής του bushidō, παρόμοιας με τους άλλους.
Πιο πρόσφατα, το 1900, ο Inazo Nitobe δημοσίευσε στην Αμερική το μπεστ σέλλερ του Bushidō: The soul of Japan. Αυτό το διάβασαν οι πρόεδροι Θεόδωρος Ρούζβελτ και Τζον Κένεντι και ο ιδρυτής των προσκόπων Baden-Powel.
Έκτοτε πολλοί έχουν γράψει για το θέμα, βρίσκοντας όλοι στην πειθαρχία του επτά μεγάλες αρετές.
5. Οι αρετές του πολεμιστή: bushidō κώδικας.
I. Gi – Ορθότητα ή δικαιοσύνη. Αποφασίζεις για μια γραμμή δράσης σύμφωνα με τον λογισμό δίχως αμφιταλαντεύσεις. Gi δίνει ανάστημα και ευστάθεια. Βρίσκεις τη δικαιοσύνη μέσα σου.
II. Yu – Ανδρεία ή θάρρος. Αυτή είναι αρετή μόνο εφόσον συμμορφώνεται στη λογική της δικαιοσύνης. Το να ζεις σαν χελώνα σε καβούκι δεν είναι ζωή. Το θάρρος δεν είναι τυφλό. Όπως λέει ο Κομφούκιος – «Βλέποντας τι είναι σωστό να κάνεις και να μην το κάνεις δείχνει έλλειψη θάρρους».
III. Jin – Καλοσύνη, συμπόνια. Ο πολεμιστής με την ικανότητα να διατάσσει και τη δύναμη να σκοτώνει έπρεπε να εκδηλώνει μεγαλοψυχία που περιέχει έλεος, καλοσύνη, συμπόνια και βοήθεια προς τους άλλους. Ο ηγέτης πρέπει να έχει αυτήν την αρετή.
IV. Rei – Ευγένεια. Αυτή η αρετή έχει τη ρίζα της στην καλοσύνη και μεγαλοψυχία. Ο αληθινός πολεμιστής δεν χρειάζεται να είναι σκληρός ή τραχύς. Δείχνει ευγένεια και στη μάχη και στις κοινές δραστηριότητες.
V. Makoto – Ειλικρίνεια, εντιμότης. Αυτή έδινε στους σαμουράι συνέπεια και εγκράτεια. Έτσι ακολουθούσαν τα καθήκοντα μα και τα προνόμια του λειτουργήματός τους κι έκαναν πάντα αυτό που έλεγαν. Η χλιδή τους φαινόταν η μεγαλύτερη απειλή.
VI. Meyio – Τιμή. Αυτή εκδηλωνόταν και στη μάχη και στην καθημερινότητα: έδινε στον σαμουράι αξιοπρέπεια και υπόληψη. Ο ίδιος ήταν κριτής της συμπεριφοράς του. Η ατίμωση στη μάχη ή στην καθημερινότητα κρεμόταν απειλητικό σπαθί πάνω από το κεφάλι του.
VII. Chūgi – Αφοσιωμένη πίστη (αγγλικά, loyalty/fidelity). Οι άνθρωποι που είναι αληθινοί στον εαυτό τους παραμένουν πιστοί στον ανώτερο τους – άρχοντα, εργοδότη, ευεργέτη. Ήταν έντονα πιστοί και για όσους είχαν την ευθύνη φροντίδας.
VIII. Jisei – Αυτοκυριαρχία χαρακτήριζε τον άξιο πολεμιστή. Το πρώτο καθήκον του ως πατέρα ήταν να δημιουργήσει καλό χαρακτήρα στα παιδιά του.
Παράλληλα έπρεπε να επιδιώξει την ευσέβεια (ko) προς ανώτερους ή γηραιότερους και φυσικά γονείς. Επίσης, σοφία (chi), φρονιμάδα, αξιολόγηση και διάκριση παρότι ήταν πρώτιστα άνθρωπος της δράσης. Επιπλέον, έπρεπε να καλλιεργήσει την αίσθηση αδελφοσύνης (tei) και προσήνειας.
Εύκολα βλέπουμε τώρα πόσο είχε ξεπέσει η συμπεριφορά των αυτοκρατορικών στρατιωτών στην περίοδο 1880 ως 1945, ιδίως των αξιωματικών, που άφησαν τα μυαλά τους να φουσκώσουν και να μαλακώσουν με αλαζονεία.
Μόνο σε ταινίες βλέπουμε πια τον κώδικα Bushidō των παλαιών σαμουράι.
