37. Εσωτερισμός: Η “αποστολή” του Γκουρτζίεφ (3)

1. Τον Αύγουστο 1924 ο Γκουρτζίεφ σταμάτησε το επίσημο τακτικό πρόγραμμα διδασκαλίας στο Πριερέ, στο Ινστιτούτο για την Αρμονική Ανάπτυξη του Ανθρώπου μετά από το αυτοκινητιστικό δυστύχημα που παρά λίγο να του κοστίσει τη ζωή (Ιούλ 1924). Ο Γκουρτζίεφ έστρεψε την ενέργεια της αποστολής του στη δημοσίευση της διδασκαλίας του γράφοντας στα χρόνια 1924-35. Μερικά χρόνια ασχολήθηκε και με τη σύνθεση μουσικής για τους χορούς του. Μερικά από αυτά τα κομμάτια είναι υπέροχα.

Τον Δεκέμβριο άρχισε να υπαγορεύει στην κα Ντε Χάρτμαν το ¨Όλα και τα Πάντα: Ιστορίες του Βελζεβούλ στον Εγγονό του (All and Everything: Beelzebul’s Tales to his Grandson), το οποίο είχε υπότιτλο Πρώτη Σειρά (First Series). Το βιβλίο 2ης Σειράς ονομαζόταν Συναντήσεις με Αξιοσημείωτους Ανθρώπους (Meeting with Remarkable Men). H 3η Σειρά (και ημιτελής) είναι το Η Ζωή είναι Πραγματική Τότε Μόνο, Όταν “Εγώ Είμαι” (Life is Real Then, When “I am”). Υπήρξε και το Αγγελιαφόρος του Επερχόμενου Καλού (Herald of the Coming Good), το οποίο όμως θεωρήθηκε ακατάλληλο και μετά από λίγο διάστημα αποσύρθηκε.

Αυτός ήταν, έγραψε “ο βασικός στόχος όλης της ζωής μου που συμπεριελάμβανε την πρόθεση να διαδώσω την ουσία των ιδεών μου μέσω λογοτεχνίας επίσης”.

2. Από την τελευταία πρόταση μπορεί κανείς να πάρει μια πρόγευση, αν δεν έχει διαβάσει το Όλα και τα Πάντα, του ύφους που χρησιμοποιεί στο βιβλίο αυτό: πολύ πρωτότυπο και συστρεμμένο μα σκόπιμα τέτοιο για να αφυπνίζει και να κρατά την προσοχή. Το στυλ δεν είναι καθόλου “λογοτεχνικό” και το εδραίωσε διορθώνοντας και ξαναγράφοντας. Αυτή η προσπάθεια είναι ακόμα μια εκδήλωση της προσποίησης και ηθοποιίας του Γκουρτζίεφ, που του άρεσε να φορά μια μάσκα και να έχει παράξενη συμπεριφορά έτσι που δύσκολα να τον πλησιάζουν οι άλλοι.

Η σύνταξη είναι δύσκολη, περίπλοκη με πολλούς νεολογισμούς και τεχνητούς όρους. Για παράδειγμα, ο Νόμος του Τρία έχει τον όρο “triamazikamno” (=τρία-μαζί-κάμνω)! Άλλος όρος Ashiata Shiemash είναι Εβραϊκά για τον θεό-Ήλιο-δημιουργό. Ο όρος Kesdjan είναι Περσικά για το “σκεύος της ψυχής”. Ο Νόμος του Επτά είναι Heptaparashinokh, μίγμα Ελληνικής “επτά” και Αρμενικής.

3. Με αυτό το φαινόμενο έχουμε ακόμα μια παραδοξολογία.

Από τη μια ο Γκουρτζίεφ θέλει το μήνυμά του να φθάσει όσο το δυνατό σε περισσότερους ανθρώπους, από την άλλη το διατυπώνει θεληματικά σε δύσκολη γλώσσα έτσι που μόνο μερικοί μυημένοι το καταλαβαίνουν και μπορούν να το εξηγήσουν σε άλλους!

Μερικοί μη-οπαδοί λένε πως ο Γκουρτζίεφ έχασε την επαφή, αν ποτέ την είχε, με τον Εσώτερο Κύκλο. Αυτό εκδηλώνει προπέτεια και αλαζονεία. Διότι πώς ξέρουν αυτοί πώς είναι ο Εσώτερος Κύκλος και πώς λειτουργούν οι άνθρωποί του;… Επιπλέον, είναι σαν να ισχυρίζονται πως γνωρίζουν τον Γκουρτζίεφ, τον χαρακτήρα και τα εσώψυχά του – πράγμα εντελώς απίθανο.

Άλλοι πάλι λένε πως ο Γκουρτζίεφ τρελάθηκε. Η παράνοια ξεκίνησε με το αυτοκινητιστικό και ακολούθησε το κλείσιμο του Πριερέ που άφησε ξεκρέμαστους και παντέρημους τους παλαιούς Ρώσους μαθητές σε έναν ξένο και άγνωστο κόσμο. Δεν ήταν μόνο o Ουσπένσκι και οι δικοί του που έκαναν αυτόν τον ισχυρισμό.

Όμως, ό,τι και αν εικάζεται, πάρα πολλοί εξακολουθούν να προσφεύγουν σε ομάδες Γκουρτζίεφ και να τον θεωρούν “αγγελιαφόρο του επερχόμενου καλού”!

4. Πρέπει κι εδώ να δείξουμε ψυχραιμία και αντικειμενικότητα.

Τα γεγονότα είναι απλά και πρέπει να μένουμε με αυτά.

Αναμφίβολα έφερε ο Γκουρτζίεφ πρώτα στη Ρωσία και μετά στη Δύση μια πανάρχαια διδασκαλία για τον Άνθρωπο και για το Σύμπαν (και τους κόσμους μέσα σε αυτό). Η διδασκαλία παρουσιάστηκε ως σύστημα διατυπωμένο σε σχετικά σύγχρονους όρους που δεν απομακρύνονται πολύ από τη φιλοσοφία, ψυχολογία και άλλες σύγχρονες επιστήμες – έστω και αν σε μερικούς τομείς είναι παράξενοι όροι.

Ο Ουσπένσκι δίνει στο Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού μια πλήρη, καθαρή και ακριβή παρουσίαση της διδασκαλίας του Γκουρτζίεφ. Ο ίδιος ο Γκουρτζίεφ το παραδέχτηκε, όπως και πολλοί οπαδοί του – και χρησιμοποιούν ακόμα αυτό το βιβλίο βασικά, παρά τις πολλές κατοπινές δημοσιεύσεις.

Αλλά και σε αυτόν τον τόμο υπάρχουν περιπλοκές και ψευδισμοί (οι κλίμακες υδρογόνων, χώνευση κλπ) που δείχνουν πως ο συγγραφέας δεν είχε πλήρη κατανόηση του αρχικού Συνόλου και πως ο Γκουρτζίεφ δεν το είχε ολόκληρο στη διάθεση του. Είναι όροι όπως “Αγιόκοσμος, μαγνητικό κέντρο, τριάδες δυνάμεων, άζωτο-υδρογόνο-οξυγόνο, αστρικό σώμα” και παρόμοια. Τέτοιοι όροι είναι ανακριβείς και ατελείς.

Μετά, έχουμε τις δυνάμεις και τον ίδιο τον άνθρωπο. Αυτά στο επόμενο.