Φιλ318: Η νοόσφαιρα της Γαίας (1)

1. Συνεχίζω στη σειρά «Ανθρώπινη εξέλιξη κι ενότητα».

Σήμερα κάνω μια προσέγγιση στο κόνσεπτ «νοόσφαιρα» που έχουμε συναντήσει αρκετές φορές σε προηγούμενα άρθρα.

Πολλοί επιστήμονες έχουν πλέον αποδεχθεί τη νοόσφαιρα ως συστατικό (και μάλιστα σημαντικό) στοιχείο της Γαίας, δηλαδή του πλανήτη μας ως ζωντανού οργανισμού: ανθρωπολόγοι, βιολόγοι, γεωλόγοι, οικολόγοι, περιβαλλοντολόγοι και άλλοι, αναφέρονται στη Γαία και στη νοόσφαιρα δίχως να κομπιάζουν πλέον.

Έχει γίνει αποδεκτό πως η Γη μπορεί να θεωρείται ως ενιαίος ζωντανός οργανισμός, Γαία, με συστήματα παρόμοια με άλλους έμβιους οργανισμούς. Ένα δε από αυτά είναι η νοόσφαιρα που προστέθηκε στη βιόσφαιρα και γεώσφαιρα με την εμφάνιση του ανθρώπινου γένους.

Αλλά για την ώρα δεν φαίνονται να ενδιαφέρονται σοβαρά και να ερευνούν τον ρόλο της Γαίας (αν έχει) στο σύμπαν ή στο ηλιακό μας σύστημα, και τον ρόλο της νοόσφαιρας (αν έχει) στη ζωή της Γαίας.

2. Στο προηγούμενο άρθρο 316. Φιλοσοφία: Φαινόμενο του Ανθρώπου έδωσα μια πολύ σύντομη περίληψη του The Phenomenon of Man του P.T. de Chardin το οποίο παρουσίασε την πρώτη εκτενή περιγραφή της έγερσης της νοόσφαιρας. Ο Γάλλος φυσιοδίφης λέει πως η ανάπτυξη της γνώσης και τεχνολογίας από τον άνθρωπο και η συσσώρευση και μετάδοσή τους από γενιά σε γενιά οδηγεί σε μια συλλογική ανθρώπινη ταυτότητα (λαθεμένα κατ’ εμέ). Προσθέτει (πάλι λαθεμένα, νομίζω) πως από τους κόκκους ή μονάδες σκέψεων αναπτύσσεται αφενός αυξημένη Συνειδησία και αφετέρου η μεμβράνη της νοόσφαιρας που περιτυλίγει τον πλανήτη (σ.178-204).

Από το 1930 οπότε κατέγραψε τις πρώτες σκέψεις του για το θέμα ο Τεγιάρ ως σήμερα (Απρ. 2020), δηλαδή σε έναν αιώνα σχεδόν, δεν βλέπουμε να υπάρχει καμιά ενσυνείδητη συλλογική ταυτότητα και οι παγκόσμιοι Οργανισμοί (ΟΗΕ, ΠΟΥ, κλπ.) δεν επιτελούν ένα παγκόσμιο διοικητικό έργο μα εργαλειοποιούνται από τα μεγάλα ισχυρά κράτη για καθαρά συμφεροντολόγους σκοπούς, συχνά και κυνικά σε βάρος μικρότερων κρατών. Ούτε υπάρχει ίχνος ένδειξης ότι αναπτύσσεται η Συνειδησία σε ανώτερο επίπεδο. Οι άνθρωποι φαίνονται πιο παθιασμένοι, ονειροπαρμένοι, άρπαγες και αδύναμοι.

3. Η Δρ. Anodea Judith που συνδυάζει την εκπαίδευσή της ως «κλινική ψυχολόγος» με θεραπευτικό Yoga, με οικολογική συναίσθηση κι εξελικτική ανάπτυξη, είναι μια από πάρα πολλούς οπαδούς του κόνσεπτ Γαία, πανεπιστημιακούς και μη.

«Η νοόσφαιρα» γράφει «είναι πλασμένη από πλάσματα που μπορούν να μοιράζονται και να εξαπλώνουν τη Συνειδησία. Μπορούμε να τη θεωρούμε ως τον εγκεφαλικό φλοιό της Γαίας. Άνθρωποι και ζώα μπορεί να είναι οι νευρώνες που γίνονται τα νευρικά δίκτυα μέσω των θαυμαστών μας επικοινωνιακών τεχνικών συστημάτων. Αυτό σημαίνει πως η Συνειδησία της αναπτύσσεται ραγδαία… Έτσι ο πλανήτης αφυπνίζεται με την ανάπτυξη της νοόσφαιρας. Κάποτε ένας πόλεμος στην Ευρώπη θα έμενε άγνωστος στην Βόρεια Αμερική [πριν το 1494 πρέπει να εννοεί]. Μετά η νοόσφαιρα μεγάλωσε και τώρα γνωρίζουμε… για οποιοδήποτε σημαντικό γεγονός με κάποια καθυστέρηση.» (The Gaian Conspiracy: Διαδίκτυο.)

4. Η κα. Anodea και σχεδόν όλοι όσοι ασχολούνται με το θέμα (κι έχω εξετάσει πάρα πολλούς) δεν καταλαβαίνουν τα βασικά περί Συνειδησίας, νου και ανάπτυξης ή ανέλιξης.

Το παράδειγμα που αναφέρει – κι αναφέρονται και άλλα από άλλους – δείχνει πόσο επιπόλαιη και άσχετη είναι η αντίληψή της. Διότι δεν μπορεί εκ φύσεως ένα μέρος της νόησης/επίγνωσης της Γαίας να γνωρίζει και άλλο όχι: είναι σαν να λέει πως η επίγνωση/συναίσθηση/συνειδησία είναι χωρισμένη!

Παρότι σε άλλο μέρος γράφει για την ατομική συνειδησιακή ανάπτυξη στην Αυτοσυνειδησία, εδώ στο παράδειγμα υπονοεί πως η Συνειδησία αυξάνεται/διευρύνεται με τεχνικά συστήματα επικοινωνίας. Δηλαδή ο ζωντανός οργανισμός είναι λειψός, ανάπηρος εκ φύσεως και χρειάζεται τεχνική υποστήριξη! Όπως ο καρδιοπαθής που χρειάζεται βηματοδότη.

Τέτοια θεώρηση είναι παντελώς ανυπόστατη.

Στο επόμενο θα εξετάσω και άλλες θεωρήσεις που δείχνουν πόσο περιορισμένες κι επιφανειακές είναι οι διάφορες προσεγγίσεις.