Φιλ765: Γλώσσα και νους (4)

Φιλ765: Γλώσσα και νους (4)

- in Φιλοσοφία
0

1. Πριν χρόνια ήταν μια όμορφη κοπέλα στον Όμιλο Μελετών και φαινόταν αφοσιωμένη και πάντα εκθείαζε τη διδασκαλία κι έλεγε πως την είχε βοηθήσει πολύ. Αγαπούσε και φρόντιζε τον δάσκαλό της επίσης (δηλ. εμένα), όχι για ερωτική σχέση, μα όπως ένας μαθητής θέλει να είναι κοντά στον δάσκαλο όσο πιο πολύ μπορεί. Δυο τρεις άντρες ενδιαφέρθηκαν, μα δεν της άρεσαν: ο ένας είχε ομοφυλικές σχέσεις επίσης, οι άλλοι ήταν κάπως άξεστοι. Μα μια μέρα εξαφανίστηκε. Αργότερα έμαθα πως είχε βρει έναν κηπουρό, ένα καλό παιδί, παντρεύτηκαν κι έκαναν παιδί. Δεν ξαναγύρισε στον Όμιλο.

Πάντα υπάρχουν τρία επίπεδα στον ψυχισμό των ανθρώπων. Η αγνή φύση που σπάνια εκδηλώνεται, ο χαρακτήρας, που αρχίζει να διαμορφώνεται από τα τρία και συμπληρώνεται ως τα 10-11, και η προσωπικότητα, η βιτρίνα που αναπτύσσεται αργότερα και που το άτομο δείχνει στον κόσμο, ενώ τα δυο άλλα επίπεδα είναι κρυμμένα πίσω της. Η επιθυμία της κοπέλας για άντρα και παιδί ήταν αθέατη, βαθύτερη. Η σχέση της με τον Όμιλο και τη διδασκαλία του, ανήκε στην ορατή προσωπικότητα και, μόλις ικανοποιήθηκε η βαθύτερη επιθυμία, η επιφανειακή σχέση της με τον Όμιλο έπαψε!

2. Το ίδιο ισχύει και για τη γλώσσα, τη λαλιά. Υπάρχει το ορατό επίπεδο, η καθομιλουμένη, την οποία ακούς εσύ αυτήν τη στιγμή στον νου σου καθώς διαβάζεις αυτές τις αράδες. Τη χρησιμοποιείς επίσης στις συνομιλίες σου και τις επιστολές σου σε άλλους.

Μα υπάρχει και το νόημα. Οι ήχοι που ακούς και που εκφέρεις εσύ όταν μιλάς (και γράφεις με γράμματα) είναι σύμβολα που σηματοδοτούν νοήματα. Οι λέξεις και προτάσεις έχουν νόημα, έννοια. Και αυτό συλλαμβάνει ο νους μόνο.

Είναι τα φαινόμενα και τα νοούμενα που εξηγήσαμε στο 760. Φιλοσοφία: Γλώσσα και νους.

Μα ας πάρουμε και το παράδειγμα:

Ο ξυλουργός πριονίζει τη σανίδα.

Η σανίδα πριονίζεται από τον ξυλουργό.

Οι δυο προτάσεις τυπικά, γραμματικά, διαφέρουν. Στην πρώτη, ο «ξυλουργός» είναι το υποκείμενο που εκτελεί την πράξη του πριονίσματος και η «σανίδα» το αντικείμενο που δέχεται την ενέργεια του ξυλουργού. Στη δεύτερη, η «σανίδα» είναι το υποκείμενο και ο ξυλουργός (με το πριόνι του) είναι το όργανο μέσω του οποίου γίνεται το πριόνισμα.

Η τυπική γραμματική είναι η επιφανειακή βιτρίνα, η προσωπικότητα, ας πούμε, της γλώσσας. Το ότι ξυλουργός κάνει το πριόνισμα της σανίδας (και στις δυο προτάσεις) είναι το βαθύτερο νόημα.

3. Μα υπάρχει μια ακόμα παράμετρος.

Αυτήν τη στιγμή κοιτάς μια οθόνη. Πολύ πιθανόν ο νους σου να λέει «οθόνη». Μα στην πραγματικότητα, καθώς την κοιτά, γνωρίζει πως είναι «οθόνη» και δεν χρειάζεται να επαναλαμβάνει τη λέξη-σύμβολο! Υπάρχει σίγουρη και σταθερή, η λεκτικά αδιατύπωτη, η αμίλητη, γνώση του αντικειμένου της οθόνης άμεσα.

Τώρα κοίτα το χέρι σου. Η ματιά σου πάει στο χέρι σου άμεσα, αυτόματα, δίχως λεκτική εντολή – «Μάτια ψάξτε, βρείτε και κοιτάξτε το χέρι μου!». Και μόλις το δεις, ξέρεις πως είναι χέρι, το χέρι σου! Μπορεί ο νους να ψιθυρίζει τώρα διάφορα, μα μόνο διότι έτσι έχει συνηθίσει….

Μα εσύ ξέρεις τώρα, αν δεν το είχες επισημάνει νωρίτερα, πως ο νους κινείται και λειτουργεί σ’ ένα βαθύτερο, ανώτερο, λεπτότερο, άλαλο επίπεδο δίχως λέξεις!

Είναι το σιωπηλό επίπεδο νοουμένων, εννοιών. Και αυτό είναι κοινό σε όλες τις γλώσσες, σε όλους τους νόες! Μα έχουμε συνηθίσει στην ηχηρή έκφραση και δεν εμπιστευόμαστε την άλαλη γνώση!

Θα επανέλθω….

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *