1. Μια ιδέα για την βασική κατανόηση των γεγονότων είναι η διαδοχή των Εποχών ή γιούγκα όπως παρουσιάζονται στη Β(εδική) Π(αράδοση).
Η ιδέα τούτη ήταν γνωστή και στους Ζωροάστρες στην αρχαία Περσία και οι Εβραίοι την πήραν στη διάρκεια της καθυπόταξής τους από τους Πέρσες. Οι Πέρσες είχαν μια παράδοση από 4 εποχές και μία από 7. Οι Εβραίοι (Δανιήλ 2. 1-44) είχαν 5!
Την ιδέα τη βρίσκουμε και στην αρχαία Ελλάδα στον Ησίοδο. Στο Έργα και Ημέραι δίνει μια ανθρωπογονία με 5 γένη – χρυσό, αργυρό, μπρούντζινο, ηρωικό και σιδερένιο. Ο Ησίοδος είναι αρχαιότερος του Δανιήλ και σύγχρονος ίσως των Περσικών κειμένων.
Όλες οι παραδόσεις μιλούν για την μείωση της αρετής και της διάρκειας της ανθρώπινης ζωής. Οι Πέρσες και οι Εβραίοι μιλούν για μια μελλοντική εποχή, ένδοξη και ακατάλυτη βασιλεία του Θεού. Όχι όμως ο Ησίοδος.
2. Οι διαφορές εξηγούνται από τα στοιχεία που βρίσκουμε στην αφήγηση της ΒΠ. Αυτή αναφέρει μόνο 4 εποχές, όπως η πρώτη αφήγηση των Περσών, αλλά και τη μεταβατική περίοδο από την 3η στην 4η, η οποία λέγεται sandhyā ‘σύνδεση’ και στην οποία καταστρέφεται η φυλή των ηρώων (όπως στον Ησίοδο), ή τάξη των μεγάλων πολεμιστών.
Κι έτσι εξηγείται γιατί ο Ησίοδος μιλά για 5 γένη και ξεχωρίζει το γένος των ηρώων αμέσως πριν το σιδερένιο, το οποίο αντιστοιχεί στο μαύρο Kaliyuga, την τελευταία εποχή.
Κατά τα άλλα, οι λεπτομέρειες στον Ησίοδο και στην ΒΠ είναι πολύ όμοιες: χάνονται η ευσέβεια, δικαιοσύνη, γενναιοδωρία και οι άλλες αρετές και αυξάνονται η κακία, η βία, αρπακτικότητα, μοχθηρία, περηφάνια, φθόνος κλπ.
Και η ΒΠ και ο Ησίοδος αναφέρουν τη λεπτομέρεια πως οι άνθρωποι αποκτούν γκρίζα μαλλιά και γερνούν πολύ γρήγορα!
3. Τα 4 γιούγκα αναφέρονται νωρίς στην ΒΠ αλλά περιγράφονται λεπτομερέστερα στο επικό Mahābhārata (στο μακροσκελέστατο 3ο βιβλίο του Δάσους vana-parvan) από τον αρχαίο σοφό Markandeya. (Περιγράφονται και σε άλλα κείμενα, μερικά πολύ αργότερα.)
Στο Sat ή Kṛta γιούγκα (που αντιστοιχεί στην Χρυσή Εποχή του Ησιόδου) υπάρχει ενότητα και ευτυχία. Οι άνθρωποι έχουν τόση αγνότητα και δύναμη που οι επιθυμίες τους υλοποιούνται άμεσα.
Στον Tretā γιούγκα η ενότητα χάνεται. Οι άνθρωποι διαιρούνται σε τάξεις με λειτουργήματα (brāhmaṇa ‘σοφοί, ιερείς,’ kṣatriya ‘πολεμιστές, κυβερνήτες,’ vaiśya ‘παραγωγοί, έμποροι,’ śūdra ‘υπηρέτες’) κι έθνη, αλλά ζουν σε αρμονία.
Στο τρίτο Dvāpara γιούγκα εμφανίζονται αντιζηλίες, εχθρότητες, συγκρούσεις και πόλεμοι. Αλλά υπάρχει ακόμα τάξη κι ευγένεια. Στην μετάβαση, στον τρομερό πόλεμο των Μπχάρατα αφανίστηκαν οι μεγάλοι πολεμιστές (στον Ησίοδο επίσης αφανίζεται το γένος των ηρώων).
Στο τελευταίο Kali γιούγκα η τάξη χάνεται βαθμιαία μα γρήγορα. Κυριαρχούν οι γνωστές μας αυξανόμενες κακίες: αλαζονεία, απληστία, ασέβεια, βία, εγκληματικότητα, ζηλοφθονία, κατασυκοφάντηση, μοχθηρία, σκληρότητα. Και παντού κυβερνά η απάτη και η διαφθορά.
Στο τέλος αυτού του γιούγκα ξαναρχίζει ένας μεγάλος κύκλος το Mahāyuga με πρώτο πάλι το Kṛta-yuga.
4. Στη ΒΠ η ανθρωπότητα δεν αφανίζεται λόγω αμαρτίας και διαφθοράς, όπως γίνεται στην ελληνική και ιουδαϊκή παράδοση. Ο κόσμος καταλύεται λόγω εξάντλησης της αρχικής ενέργειας με την οποία ξεκίνησε o Mahayuga.
Ενώ οι άλλες παραδόσεις δεν μιλούν για την χρονική διάρκεια των εποχών αυτών, η ΒΠ δίνει ακριβείς χρονολογίες.
Το Kali-yuga διαρκεί, σύμφωνα με τους αστρονόμους της ΒΠ 432.000 έτη. Το Dvāpara 864.000, το Tretā 1.296.000 και το Kṛta 1.728.000. Τα τέσσερα μαζί απαρτίζουν ένα Mahā-yuga, ένα “μέγα-γιούγκα”. 71 mahāyuga απαρτίζουν έναν manvāntara, περίοδο που εποπτεύει και κυβερνά ένας σοφός Manu (= άνθρωπος στοχαστής). 14 περίοδοι του manvāntara απαρτίζουν έναν Kalpa που είναι μια μέρα στη ζωή του Brahmā, θεού δημιουργού. Μα και η διάρκεια ενός Brahmā δεν είναι παρά σαν ένα ανοιγοκλείσιμο ματιού για το Απόλυτο.
5. Η ΒΠ λέει πως κάθε άνθρωπος αρχίζει την ενσωμάτωση του στον υλικό κόσμο στη χρυσή εποχή της ενότητας στον Kṛta- yuga, και ανάλογα με την συμπεριφορά, την εμπειρία και τη γνώση του, ταξιδεύει (όπως έγραψε και ο Εμπεδοκλής μας) από εποχή σε εποχή, και μορφή σε μορφή.
Όλα τα όντα και οι κόσμοι ξεκινούν σε αγνότητα, δύναμη, καλοσύνη και ομορφιά – όπως ένα βρέφος – ωσότου η αρχική ενέργεια εξαντληθεί. Ακολουθεί φθορά και κατάλυση. Μετά, νέος κύκλος.
Υπάρχουν βέβαια και στάδια ανάπτυξης, ανάτασης και άνθισης.
Στον άνθρωπο δίνεται εξαρχής η δυνατότητα να ανελιχθεί στην Αυτογνωσία και να λυτρωθεί από αυτήν την ακατάπαυστη κίνηση. Και αυτό είναι το θέμα της Φιλοσοφίας.
