Βασίλης Νέδος
Οι διεθνείς εξελίξεις και το εξαιρετικά περίπλοκο περιφερειακό περιβάλλον περιλαμβάνονται με μια μονότονη επιμονή στο ρεπερτόριο βαθυστόχαστων επιχειρημάτων όλων όσοι επιχειρούν να εξηγήσουν το ελληνικό σύμπτωμα με όρους γεωπολιτικής. Προφανώς, η κατάσταση στην περιοχή άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος, τόσο προς βορρά και τα Βαλκάνια, όσο και προς νότο, κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο, επηρεάζει περισσότερο ή λιγότερο άμεσα και την Ελλάδα. Η συγκεκριμένη γεωπολιτική πραγματικότητα έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε πολιτικό επιχείρημα υπέρ της στασιμότητας και του «αντιμεταρρυθμιστικού» κινήματος εντός της Ελλάδας. Η Ελλάδα μέσω των αρμόδιων υπηρεσιών και μιας στιβαρής και ευέλικτης εξωτερικής πολιτικής πρέπει να παρακολουθεί τις περιφερειακές και διεθνείς εξελίξεις.
Την ίδια στιγμή, η χώρα πρέπει να αναδιοργανωθεί. Αν οι εξωτερικές απειλές ήταν ικανοποιητική δικαιολογία για τη στασιμότητα σε κάθε επίπεδο, τότε το Ισραήλ θα είχε καθηλωθεί στη ρομαντική –αλλά ξεπερασμένη– εποχή των Κιμπούτζ. Αντί αυτού, η μικρή χώρα της Ανατολικής Μεσογείου, περιτριγυρισμένη από κράτη και λαούς που σε σημαντικό βαθμό δεν θα είχαν πρόβλημα (αν δεν επιθυμούν διακαώς) με την εξαφάνιση του Ισραήλ, έχει μετατραπεί σε κόμβο τεχνολογίας που ανταγωνίζεται στα ίσα τις ΗΠΑ και ξεπερνάει χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Το Ισραήλ, λόγω του υπερεξοπλισμού του, είναι –πράγματι– ένας μικρός περιφερειακός «αστακός». Είναι, ωστόσο, ένας έξυπνος, ευέλικτος και ευπροσάρμοστος «αστακός». Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα ανά την υφήλιο, ωστόσο το Ισραήλ είναι μια περίπτωση μεσογειακής χώρας, πιο «γνωστή» και προσιτή ψυχολογικά στον μέσο πολίτη.
Ευρισκόμενη σε ένα πολύ πιο ευνοϊκό περιβάλλον, η Ελλάδα δυσκολεύεται –αν δεν αρνείται– να δημιουργήσει τις συνθήκες για την ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας, προκειμένου να δημιουργηθεί νέος πλούτος και οι ελληνικές επιχειρήσεις να επιτύχουν καλύτερη πρόσβαση στον παγκόσμιο εμπορικό στίβο. Παρά τα οκτώ χρόνια βαθιάς κρίσης σε όλα τα επίπεδα, δεν υπάρχει καμία μέριμνα για την αύξηση της έρευνας και της καινοτομίας, κανένας ουσιαστικός σχεδιασμός για τη δημιουργία συνθηκών που θα επιτρέψουν την άνθηση μιας πιο ελεύθερης αγοράς. Αντί αυτού, βλέπουμε ότι η χώρα είναι καθηλωμένη σε μια λογική επιδίωξης προσόδων. Εν ολίγοις δεν δημιουργείται νέος πλούτος, απλώς αυξάνεται τεχνητά ο ήδη υφιστάμενος. Εκ των πραγμάτων η επιδίωξη προσόδων καταλήγει σε πολύ φτωχά οικονομικά αποτελέσματα, τα οποία καρπώνονται ολοένα και λιγότεροι, έως ότου ακόμη και το υφιστάμενο κεφάλαιο απαξιώνεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα τμήμα της μαζικής τουριστικής βιομηχανίας, η οποία δεν εκσυγχρονίζεται, αλλά με «μπαλώματα» και «πανωσηκώματα» βρίσκει απαντήσεις για το επόμενο, ίσως και το μεθεπόμενο θέρος. Οι κυβερνητικές πολιτικές συντείνουν ακριβώς στη διαιώνιση του νεοελληνικού γονιδιώματος το οποίο μεταφέρει τη λογική της προσόδου, σε συνδυασμό με τον – ανεξαρτήτως κομματικής ταυτότητας– κραταιό κρατισμό. Δεδομένης της έχθρας με την οποία το ελληνικό κράτος αντιμετωπίζει όλους όσοι επιθυμούν να πάρουν κάποιο ρίσκο, δεν πρέπει να αναμένεται ριζική αλλαγή νοοτροπίας. Το κακό είναι ότι δίχως αυτήν, η οικονομία και η κοινωνία θα παραμένουν εγκλωβισμένες σε αυτό το ποικιλοτρόπως καθοδικό σπιράλ.
Πηγή: Καθημερινή
