“Τίποτα δεν διαρκεί για πάντα” γράφει κάποιος από τους πολλούς που διατυπώνουν συμβουλευτικά “αλήθειες της ζωής”. Και προσθέτει την πολύ γνωστή διαπίστωση πως η αλλαγή είναι το μόνο αμετάβλητο και είναι ανελέητη. Ή προσαρμόζεσαι ή πεθαίνεις. Μπορείς για μεγάλα διαστήματα ν’ αποφεύγεις την αλλαγή (και της μέρας και νύκτας;), μα κάποια ώρα θα πρέπει ν’ αποδεχτείς κάποια αλλαγή και τότε θα είναι πολύ επώδυνο. Ναι, αυτά είναι αλήθεια.
Και όμως σπαταλάμε τεράστιες περιόδους χρόνου, ενώ η ζωή κυλάει και κάποτε ορμητικά με τις αλλαγές της. Και αν δεν προσαρμόζεσαι, χτυπιέσαι, συνθλίβεσαι και αργείς να ξανασταθείς στα πόδια σου.
Πριν μερικές χιλιετίες, η Μαϊτρή Ουπανισάδα στη Βεδική Παράδοση της αρχαίας Ινδίας, έκανε όμοια διαπίστωση για την παροδικότητα (1.4: επειδή το πρωτότυπο έχει πολλή επανάληψη το διασκεύασα κάπως):
Όλα φθείρονται στον κόσμο ετούτο: έντομα και ζώα, χορτάρια και δέντρα: όλα γεννιούνται, ακμάζουν, παρακμάζουν και αφανίζονται.
Μα τι είναι αυτά; Υπάρχουν άλλα όντα ανώτερα: πολεμιστές και ήρωες, βασιλιάδες και αυτοκράτορες: όλοι τους εγκατέλειψαν πλούτη και δόξες και αποχώρησαν στον άλλο κόσμο.
Μα τι είναι αυτά; Υπάρχουν άλλα όντα ανώτερα: θηρία και τέρατα φανταστικά, πνεύματα καλόβουλα ή κακόβουλα, νεράιδες, καλικάντζαροι, άγγελοι και δαίμονες.
Μα τι είναι αυτά; Υπάρχουν άλλα όντα ακόμα ανώτερα που και αυτά παρέρχονται. Οι μεγάλοι ωκεανοί ξεραίνονται. Οι πελώριες οροσειρές συντρίβονται. Οι πλανήτες καταλύονται. Ο πολικός αστέρας πέφτει. Οι αστερισμοί σβήνουν. Ο Γαλαξίας όλος διαλύεται. Ακόμα και οι άρχοντες του ουρανού γίνονται άφαντοι!
Σ’ έναν τέτοιο κόσμο, τι αξία έχει ν’ αγωνίζεσαι να ικανοποιείς όλες σου τις επιθυμίες;
Πώς θα ήταν η ζωή αν από μικρά παιδιά μαθαίναμε γι’ αυτήν την παροδικότητα και δεν αφήναμε να μας κυριεύσει η ψευδαίσθηση πως έχουμε άπειρο χρόνο στη διάθεσή μας – ιδίως όσο είμαστε νέοι και νέες;
Και όμως υπάρχει κάτι στον ανθρώπινο ψυχισμό μας, κάτι που όλοι γνωρίζουμε από την ίδια την πείρα μας στη ζωή, κάτι που δεν παρέρχεται.
Αυτό είναι η συνειδησία ή επίγνωση, κοινή σε όλους τους ανθρώπους. Αυτή δεν παρέρχεται. Είναι μαζί μας, έμφυτη δύναμη, από τη γέννησή μας. Υπάρχει στον ύπνο καθώς παρακολουθούμε τα όνειρα και στον βαθύ ύπνο, αφού όταν μας σκουντήσει κάποιος το νιώθουμε και ξυπνάμε. Και αν δεν έχουμε εντυπώσεις και μνήμες από τον βαθύ ύπνο είναι γιατί οι νοητικές λειτουργίες αναπαύονται.
Τι είναι αυτή η συνειδησία (συνειδητότητα ή συνείδηση); Πώς την έχουμε; Τι ακριβώς κάνει και γιατί είναι μόνιμη; Και πώς δεν την βλέπουμε;
Γνωρίζουμε πάρα πολλά πράγματα για τον εαυτό μας και τον κόσμο. Αγωνιζόμαστε να ικανοποιήσουμε πολλές επιθυμίες, όπως λέει η Ουπανισάδα.
Όμως δεν δείχνουμε ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι’ αυτήν την αδιάκοπη, ασίγαστη λειτουργία μας.
Ξοδεύουμε πολλή ενέργεια και χρόνο να ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες μας. Αγωνιζόμαστε, προσπαθούμε ακατάπαυστα ψάχνοντας για μόνιμη ευχαρίστηση κι ευτυχία. Γιατί νιώθουμε την έλλειψή της, νιώθουμε να είμαστε ανεπαρκείς, ατελείς.
Και όλη την ώρα τα πάντα αλλάζουν και περνούν και μένουμε ξανά και ξανά με νέα επιθυμία, νέα λαχτάρα, τον πόνο της απώλειας και το άγχος της απογοήτευσης. Και ακολουθεί το ξεκίνημα του νέου γύρου, το νέο ψάξιμο, η νέα προσπάθεια.
Και όλη την ώρα έχουμε επίγνωση και αν αισθανθούμε κούραση, έχουμε επίγνωση της κούρασης μα μαζί και των πραγμάτων και γεγονότων.
Αυτή η επίγνωση (ή συνειδησία) είναι το μόνο αμετάβλητο, αδιάλειπτο στοιχείο στην εμπειρία μας. Δεν θα έπρεπε να το γνωρίζουμε καλύτερα και να εξοικειωθούμε μαζί του;
Ίσως τότε να έπαυε και η αγχώδης αίσθηση ανικανοποίησης και ανεπάρκειας.
