Η ποικιλία προσωπικοτήτων ή χαρακτήρων που είναι φανερή ακόμα και σε ηλικία 4 ή 5 ετών, όπως παρατηρείται στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, στα νηπιαγωγεία και στην πρώτη του δημοτικού, είναι πραγματικά θαυμαστή.
Όταν τα βρέφη είναι στην κούνια τους δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε στα σίγουρα τέτοια ποικιλία. Τα μικρά όλα έχουν αγνότητα, αθωότητα, απλότητα, ακόμα και όταν για κάποιο λόγο τσιρίζουν. Έχουν επίσης την επιθυμία να γνωρίσουν την θέση τους στον κόσμο και τη σχέση τους με αυτόν. Γι’ αυτό κουνούν χέρια και πόδια, κοιτούν με ανυπόκριτη περιέργεια τα πάντα και αγγίζουν, ψηλαφούν, πιπιλίζουν ό,τι βρίσκεται κοντά τους. Έτσι, σιγά σιγά προσδιορίζουν τα όρια του σώματός τους και τη φύση των πραγμάτων και πλασμάτων που τα περιβάλλουν.
Μα κάποια ώρα, στα 2, στα 3 τους αρχίζουν να εκδηλώνουν τις ιδιαιτερότητες και ιδιοτροπίες τους. Οπωσδήποτε όταν πάνε στο νηπιαγωγείο (ίσως και νωρίτερα) έχουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους. Και αυτός δεν μπορεί να είναι δημιούργημα της ανατροφής τους στο σπίτι στα πρώτα 2 ή 2 ½ έτη.
Διότι παρατηρούμε πως ακόμα και αδέρφια με διαφορά ενός έτους, ή και δίδυμα κορίτσια ή αγόρια, στα 3 τους είναι διαφορετικοί χαρακτήρες. Στο ένα παιδάκι δεν αρέσει το γάλα, στο άλλο δεν αρέσει το ρύζι ή το πορτοκάλι κ.λπ. κ.λπ. Το ένα είναι ζωηρό, το άλλο μαζεμένο, το ένα κλαψιάρικο, το άλλο γελαστό κ.λπ. κ.λπ.
Διαβάζω παιδοψυχολόγους και βλέπω τη μια ανόητη εξήγηση γι’ αυτές τις διαφορές μετά την άλλη. Διότι δεν προλαβαίνει μια ανατροφή δυο παιδιών με ένα έτος διαφορά να προκαλέσει ζωηράδα και απέχθεια προς τη ντομάτα ή τα βλίτα ή το χοιρινό στο ένα και κλάψα και άλλες διαφορετικές απέχθειες στο άλλο.
Ο ψυχισμός των βρεφών φαίνεται να έχει τους πρώτους 6-7 μήνες ομοιομορφία, την ίδια αγνότητα και αθωότητα. Μετά όμως εκδηλώνονται ιδιαιτερότητες.
Αυτές οι διαφορές, ιδιαιτερότητες και ιδιοτροπίες βρίσκονται σε σπερματική μορφή στον ψυχισμό με τον οποίο τα νεαρά ανθρώπινα όντα έρχονται στον κόσμο. Ναι, είναι “το φως το αληθινό που φωτίζει κάθε άνθρωπο ερχόμενο στον κόσμο” (Ιωάννη 1.9) μα μαζί έρχεται και κάτι πρόσθετο – σπόρια σκοτεινιάς κι εγωισμού.
Διαβάζω και τον Κρισναμούρτι που εξηγεί τη σύγκρουση ανάμεσα στους ανθρώπους, μέλη της ίδιας οικογένειας, το ζευγάρι συζύγων, γονιών και παιδιών, ως “κίνηση του νου και της σκέψης” (σ. 32) (Το Δίχτυ της Σκέψης, Καστανιώτη 1985) ή ως “αποτέλεσμα της σκέψης, αποτέλεσμα διαφόρων αναμνήσεων, εμπειριών, εκνευρισμών και μοναξιάς” (σ. 83).
Παρότι ο Ινδός μύστης έχει διδάξει πολλά ωραία πράγματα, αυτός ο περιορισμός στην εμμονή με τη σκέψη δεν βοηθάει. Διότι το παιδάκι δεν είχε χρόνο να αναπτύξει σε 3-4 έτη αυτούς τους μηχανισμούς.
Η μόνη λογική εξήγηση είναι πως ο ψυχισμός του βρέφους μεταφέρει από προηγούμενες ενσωματώσεις τάσεις και χαρακτηριστικά που εντυπώθηκαν λόγω συχνής εκδήλωσης στις ενέργειες και δραστηριότητες στη ζωή του τότε.
Δεν έρχεται ως “άδεια πλάκα” tabula rasa ή μόνο με φωτεινή αθωότητα και απλότητα. Φέρνει και στοιχεία που, καθώς το πλάσμα μεγαλώνει, εκδηλώνονται ως ιδιαίτερα γνωρίσματα του ξεχωριστού χαρακτήρα.
Τόσοι διαφορετικοί χαρακτήρες!
