Επιστολή του Μαρσίλιο Φιτσίνο* στον Niccolo degli Albizzi.
Έχεις ακούσει, αγαπητέ μου Νικκολό, την παροιμία “τίποτα δεν είναι πιο γλυκό από το κέρδος”. Αλλά ποιος άνθρωπος βγαίνει κερδισμένος; Αυτός που αποκτά εκείνο που θέλει να είναι δικό του. Και δικό μας είναι αυτό που γνωρίζουμε: όλα τα άλλα εξαρτιούνται από τη Μοίρα. Οι μικρόμυαλοι ας φθονούν τους πλούσιους, δηλαδή αυτούς που είναι πλούσιοι στην κασέλα τους, όχι στον νου τους. Εσύ θα πρέπει να συνερίζεσαι τους σοφούς, αγαθούς ανθρώπους, που ο νους τους αντανακλά τον Θεό!
Nα προειδοποιήσεις τους συμμαθητές σου να φυλάγονται από τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη της εποχής, δηλαδή τα θέλγητρα της ηδονής και το πυρετώδικο βουητό του νου που αφήνεται στην κοινή γνώμη και όχι στη γνώση. (1) Ας θυμούνται, ότι μια μέρα η μεγαλύτερη χαρά για τον καθένα θα είναι εκείνη που γίνεται αισθητή στο ανώτερο μέρος του νου, το υπέρτατο θησαυροφυλάκιο της αλήθειας, όταν πια απορρίψουν τον ίσκιο εφήμερων απολαύσεων για χάρη της γνώσης. Το δέντρο της γνώσης μπορεί να φαίνεται να έχει ρίζες πικρές αλλά παράγει τον πιο γλυκό καρπό. Ας θυμούνται επίσης, ότι ποτέ δεν θα υπάρξει πληθώρα αυτού του καρπού, διότι ποτέ δεν υπάρχει επάρκεια.
Όποιος έχει ακόμα αμφιβολίες δεν έχει μάθει αρκετά, και όμως όλοι αμφιβάλλουμε καθόσο ζούμε· επομένως καθόσο ζούμε θα πρέπει να μαθαίνουμε. Πρέπει, πράγματι, να μιμηθούμε τον σοφό Σόλωνα που ακόμα και όταν πέθαινε ζητούσε να μάθει κάτι, επειδή τρεφόταν με την τροφή της αλήθειας και δεν θεωρούσε τον θάνατο τίποτα παρά μια νέα γέννηση. Ένας άνθρωπος που απολαμβάνει αθάνατη τροφή ποτέ δεν μπορεί να πεθάνει. Ο Σωκράτης πρωτο-ονομάστηκε από τον Απόλλωνα σοφότερος των ανθρώπων, όταν άρχισε να λέει δημόσια ότι ένα πράγμα εγνώριζε – ότι δεν εγνώριζε τίποτα. (2) Ο Πυθαγόρας πάλι είπε στους μαθητές του να κοιτάζονται στον καθρέφτη όχι στο φως της λάμπας αλλά στο φως του ήλιου. Τώρα τι είναι το φως της λάμπας, παρά ένας νους που λίγο μόνο έχει διδαχτεί από τη γνώση; Και τι το φως του ήλιου, παρά ο νους που βρίσκεται εξολοκλήρου υπό τη διδασκαλία της;
Όταν, λοιπόν, οποιοσδήποτε θέλει να γνωρίσει για την κατάσταση του νου του, θα πρέπει να τον συγκρίνει, όχι με τους αμαθείς αλλά, αντίθετα, με τους σοφότερους. Έτσι θα δει πιο καθαρά τι έχει κερδίσει και πόσο απομένει ακόμα. Για τη διατροφή του νου ας μιμηθούμε τους λαίμαργους και πλεονέκτες που πάντοτε εστιάζουν την προσοχή τους σε ότι απομένει. Τι υπάρχει παραπέρα λοιπόν;
Ο Κύριος της ζωής λέει: (3) “Ουδείς επιβαλών την χείρα αυτού επ’ άροτρον και βλέπων εις τα οπίσω, εύθετός εστιν εις την βασιλείαν του Θεού.” Άκουσες επίσης και για την γυναίκα εκείνη που στράφηκε να κοιτάξει πίσω της και μεταμορφώθηκε σε στήλη άλατος. (4) Επίσης, ξέρεις πως όταν ο Ορφέας κοίταξε πίσω του έχασε την Ευρυδίκη, δηλαδή τη δύναμη της ευθυκρισίας του.
Ανίκανος και με άδεια χέρια μένει ο κυνηγός που πάει πίσω αντί μπροστά.
(1). Η γνώση ασχολείται με το αληθινό ον ενώ η γνώμη, η δοξασία, με την επιφανειακή εμφάνιση στον κόσμο του “γίγνεσθαι,” Πολιτεία VII 354.A.
(2). Απολογία 20 E – 21 A.
(3). Ευαγγέλιο Λουκά, IX 62.
(4). Παλαιά Διαθήκη, Γένεσις XIX 26.
