1. Τι ή ποιοι ήταν οι “κουλάκοι”; Αρχικά ήταν οι πιο πλούσιοι αγρότες στην επαρχία που όμως δεν ήταν αριστοκράτες, όπως ο κόμης Λέων Τολστόι. Οι Μπολσεβίκοι τους κυνήγησαν με μίσος. Σιγά σιγά συμπεριέλαβαν και άλλους αγρότες, όλους εκτός από τους πιο φτωχούς. Αργότερα, επί εκκαθαρίσεων του Στάλιν, η ονομασία υπέδειχνε οποιονδήποτε ταξικό εχθρό και όποιον εχθρό του καθεστώτος – αντιφρονούντες, ταραχοποιούς, δολιοφθορείς, προδότες.
Εδώ γράφω για τους αγρότες και τις οικογένειές τους στην περίοδο 1928-32 οπότε ο Στάλιν επέβαλε το μεγάλο κύμα κολεκτιβοποίησης των ιδιωτικών τσιφλικιών σε μεγάλες μονάδες κρατικών τσιφλικιών (κολχόζες).
Τους μάζευαν οι ασφαλίτες, τους φόρτωναν σαν ζώα σε βαγόνια ζώων πολύ συχνά και τους μετέφεραν στα Ουράλια, στον Αρκτικό Κύκλο (Αρχάγγελο κλπ) και στα βάθη της Σιβηρίας.
Τα στρατόπεδα ή μέρη εκτόπισης ήταν δυο ειδών. Στρατόπεδα φυλάκισης όπου οι συνθήκες ήταν καταπιεστικές μέχρι εξόντωσης και στρατόπεδα εργασίας όπου οι συνθήκες επέτρεπαν κάποια ελευθερία.
2. Η Μαρία Κορνέεβνα Μπουριάκ περιγράφει την άφιξή της στα Ουράλια, στη Βόρεια Περιοχή που διοικούσε ο κομματικός κομισάριος Bergavinov.
“Από την Πόλταβα μας μετέφεραν για έναν μήνα. Δεν μας άφηναν να κατέβουμε από το τρένο. Φθάσαμε στο Tagil και σταματήσαμε κοντά σε μια μικρή λίμνη. Εκεί πλυθήκαμε και πλύναμε δίχως σαπούνι και τα παιδιά. Πιο πέρα παρακολουθούσε ένας νέος άντρας: ήταν ο διοικητής της μονάδας και λεγόταν Eliseev. Μας πληροφόρησε πως θα μέναμε στην περιοχή Ταγκίλ ωσότου πεθάνουμε. Όλοι και όλες κλάψαμε γιατί μας είχαν πει πως θα μέναμε για ένα έτος μόνο, θα κτίζαμε κάποιο εργοστάσιο και μετά θα γυρίζαμε στα σπίτια μας”.
Οι περισσότεροι αγρότες δεν ήξεραν ποιος ήταν ο προορισμός ούτε τι θα έκαναν, όταν έφθαναν εκεί.( 2 πηγές εδώ: Gosudarstvennyi arkhiv obshchestvenno-politicheskikh dvizhanic i formirovanii Arkhangel’skoi oblasti; Kirilova, V.M 1994 Kniga Pamiati (Tagil), Ekaterinburg.)
3. Οι ειδικές εγκαταστάσεις, τα στρατόπεδα εργασίας, δεν αντικαθιστούσαν τις κοινότητες των χωριών από όπου είχαν ξεριζωθεί οι αγρότες. Αντίθετα, ο σκοπός ήταν να σπάσουν όλες τις δομές, τα ήθη κι έθιμα και πηγές αυθεντίας της πατροπαράδοτης αγροτικής κοινωνίας.
Γενικά, μόλις έφθαναν οι αγρότες, οι άντρες ικανοί να εργαστούν στέλνονταν στα εργοτάξια (εργοστάσια, ξυλοτομία, οικοδομές, ορυχεία) και οι γέροι και μαμάδες με παιδιά κάτω των 16 έμεναν σε πρόχειρες εγκαταστάσεις ή στα κοντινά χωριά.
Σε ορισμένα μέρη στα Ουράλια δεν υπήρχαν καθόλου εγκαταστάσεις. Έτσι χρησιμοποιήθηκαν 30.000 κάρα για την μετεγκατάσταση των αγροτών στην ενδοχώρα. Σε άλλα μέρη τα μπουλούκια των οικογενειών, κάποτε δεκάδες χιλιάδες έμεναν σε στρατώνες ή εκκλησίες της περιοχής, ακόμα και θέατρα.
7.000 εγκαταστάθηκαν στο εγκαταλελειμμένο μοναστήρι Pilutskii, κοντά στη Vologda όπου ήταν δύσκολο να έχουν νερό και μάλιστα ζεστό. Σε κάθε εκκλησία μέσα στη Vologda έμεναν περίπου 2.000 άτομα (και μικρά παιδιά) στοιβαγμένοι ένας πάνω στον άλλο, πλάτη με πλάτη με γέρους και παιδιά ανάμεσα.
4. Η δυσεντερία, η πνευμονία, ο τύφος κι άλλες επιδημίες εύκολα ξεσπούσαν και θέριζαν τους ηλικιωμένους και τα μικρά παιδιά. Εκατοντάδες πέθαιναν σαν μύγες. Στη Βολόγκντα σε 2 μήνες πέθαναν πάνω από 3.000.
Τους μήνες του χειμώνα το νερό ήταν δυσεύρετο καθώς ποτάμια, λίμνες και πηγάδια πάγωναν σε θερμοκρασίες 35οC υπό το μηδέν!
Ο κεντρικός σχεδιασμός είχε πολλές ελλείψεις πέρα από τα ανεπαρκέστατα παραπήγματα ή τις εκκλησίες. Δεν είχαν γίνει ορθές διευθετήσεις για τη σίτιση τόσων χιλιάδων ανθρώπων. Η τροφή τους ήταν 200 με 300 γραμμάρια ψωμί τη μέρα μαζί με λίγες πατάτες και λάχανο (δίχως γάλα, τυρί, κρέας) στις καλύτερες συνθήκες.
Ο Bergavinov έγραφε τακτικά στον αρμόδιο Κομισάριο στη Μόσχα, τον Μικογιάν, για τις ανάγκες στέγασης, σίτισης και φαρμακευτικής περίθαλψης, μα δεν έπαιρνε απάντηση.
Η χήρα του Λένιν, M. Krupskaya, έφριξε όταν έμαθε πόσο υπέφεραν τα παιδιά (και οι μητέρες) στις νέες εγκαταστάσεις και προσπάθησε να βελτιώσει τις συνθήκες. Μα ελάχιστα ως τίποτα έγιναν. Τουλάχιστον, ως τον Δεκέμβριο 1930, μετακινήθηκαν από τη Βόρεια Περιοχή σε πιο ανθρώπινες συνθήκες στα νότια και δυτικά 35.000 παιδιά κάτω των 10 ετών.
Είναι δύσκολο να μεταδοθεί η φρίκη και ο πόνος σε ένα τόσο σύντομο άρθρο.
