1. Το ουσιαστικό θέμα σε αυτά τα 4 άρθρα είναι η προσωπική ευθύνη του πολίτη, του κάθε ανθρώπου, σε αντιπαράθεση (ή συνεργασία) με το Κράτος.
Η βασική αντίληψη του κράτους προνοίας είναι μοντέρνα. Τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη παρουσιάστηκε γύρω στο 1800 στη Βρετανία. Είχαν γίνει μεγάλες περικλείσεις κοινοτικών εδαφών από μεγαλοϊδιοκτήτες και χιλιάδες χωρικοί έμειναν άκληροι και άστεγοι. Φιλανθρωπικά ιδρύματα, τοπικές αρχές και, λιγότερο, το κεντρικό κράτος, προσπάθησαν να ανακουφίσουν την εκτεταμένη φτώχια και δυστυχία ιδρύοντας φτωχοκομεία.
Βαθμιαία η ψήφος πέρασε στα ανώτερα στρώματα της Μεσαίας Τάξης και βαθμιαία δυνάμωσε το αίτημα για κρατική πρόνοια.
Συγχρόνως αναπτυσσόταν και ο σοσιαλισμός ως πολιτική ιδεολογία, ιδίως στη Γαλλία, και απλωνόταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η αντίληψη ότι το κράτος θα έπρεπε να φροντίζει για τα πάντα, σχεδόν, η αντίληψη του γενικού σχεδιασμού της οικονομίας εδραιώθηκε μετά την εγκαθίδρυση του κομμουνισμού στη Ρωσία.
2. Υπάρχουν δυο απόψεις που θα έπρεπε να απασχολήσουν πολύ πιο σοβαρά τον νου όσων συλλογίζονται αυτά τα θέματα.
Η πρώτη και κυριότερη είναι πως ο άνθρωπος αποδυναμώνεται, εξασθενεί, καθώς παραδίδει την προσωπική του ευθύνη και δεν παίρνει πρωτοβουλίες, δεν παίρνει αποφάσεις ο ίδιος. Συνηθίζει να ακολουθεί τη γραμμή που χαράσσουν οι άλλοι για τον ίδιο και γίνεται άβουλος.
Η δεύτερη σχετίζεται με τους κυβερνώντες, εκείνους που αποφασίζουν τις γενικές γραμμές που πρέπει να ακολουθήσει ο πολίτης, το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πρέπει να δρα. Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως αυτοί και οι επιλογές τους είναι το καλύτερο. Απεναντίας, συχνά βλέπουμε πως πολλές πολιτικές που νομοθετούνται δεν είναι οι καλύτερες. Διότι το πρώτο μέλημα των κυβερνώντων σήμερα είναι να παραμείνουν στην εξουσία κερδίζοντας τις επόμενες εκλογές. Έτσι θα περάσουν νόμους που ικανοποιούν επιθυμίες των ψηφοφόρων τους μα που δεν είναι κατ΄ ανάγκη ό,τι καλύτερο για το έθνος ως σύνολο.
3. Το κράτος προνοίας είναι απαραίτητο σήμερα διότι ενώ δεν υπάρχει πια στις πλείστες χώρες της Δύσης η στέρηση των φτωχών του 19ου αιώνα, υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Και το χάσμα μεγαλώνει.
Ο κορωνοϊός δεν κάνει διακρίσεις εδώ και στέλνει στον θάνατο και φτωχούς και πλούσιους. Ευτυχώς, για την ώρα τα θύματα στην Ελλάδα είναι λιγοστά. Διότι το κράτος δεν ολιγώρησε. Πήρε μέτρα νωρίς.
Έχουν δίκιο όσοι ζητούν από την κυβέρνηση να ενδυναμώσει το ΕΣΥ με προσωπικό και υλικό. Η πανδημία είναι τέτοια που πολύ ορθά όλοι μας περιμένουμε από το κράτος σωστές κινήσεις, σωστά μέτρα. Μα ό,τι και να κάνει το κράτος, όσο και αν εμπλουτίσει κι ενισχύσει το ΕΣΥ, ακόμα και όταν υπάρχουν φάρμακα που θα νικήσουν τον ιό, ο πολίτης παραμένει τελικά ο ίδιος υπεύθυνος.
Υπάρχουν καθεστώτα και συστήματα, πράξεις και διαδικασίες. Εκείνο που μετρά σε κάθε περίπτωση είναι ο άνθρωπος.
4. Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Rodney Stark δίνει πολλούς και διάφορους λόγους για την εξάπλωση του Χριστιανισμού τους 4 πρώτους αιώνες (The Rise of Christianity 1996-7, ελληνικά 2005, Άρτος Ζωής).
Ένας από τους κύριους λόγους ήταν η αδελφοσύνη και αλληλεγγύη που επικρατούσαν στις Χριστιανικές κοινότητες. Χάρη σε αυτές τις ιδιότητες (ας το πούμε “αγάπη”) πολύ περισσότεροι χριστιανοί επιβίωναν. Διότι φρόντιζαν ο ένας τον άλλο, η μια οικογένεια την άλλη. Δεν περίμεναν από κάποια κρατική υπηρεσία να το κάνει.
Στη δική μας πανδημία του κορωνοϊού απαιτούνται άλλες ρυθμίσεις. Οι αρμόδιοι κρατικοί αξιωματούχοι και οι σύμβουλοι επιστήμονες μας έδωσαν τα μέτρα προφύλαξης ή πρόληψης. Εμείς τώρα θα εκφράσουμε αδελφοσύνη και αλληλεγγύη όχι απαιτώντας περισσότερα μα εφαρμόζοντας με υπευθυνότητα όλα τα μέτρα που είναι λογικά και ρεαλιστικά – για δική μας προστασία και για προστασία των άλλων.
