Φιλ767: Γλώσσα και νους (5)

Φιλ767: Γλώσσα και νους (5)

- in Φιλοσοφία
0

1. Οι γλωσσολογικές μελέτες επίσης έχουν φορέσει την ενδυμασία της «επιστήμης» και με τους νέους όρους στις περιγραφές και αναλύσεις της Γλώσσας και των σχετικών θεμάτων, οι απλές παραδοσιακές προσεγγίσεις έγιναν πιο περίπλοκες χωρίς, όμως, να προάγουν την κατανόηση.

Ο επιστημονισμός, δηλ. η πεποίθηση πως οι φυσικές επιστήμες (Φυσική, Χημεία κ.λπ., όλες με βάση τα Μαθηματικά) θα δώσουν απαντήσεις σε όλα μας τα ερωτήματα και θα λύσουν όλα μας τα προβλήματα με τη συνδρομή της αναπτυσσόμενης τεχνολογίας, ξεκίνησε με τον Αριστοτέλη και τους άμεσους οπαδούς του. Εκείνος επέκρινε στα Μεταφυσικά του τον Σωκράτη που έστρεψε την έρευνα και στόχαση από τον υλικό κόσμο σε θέματα Ηθικής και ψυχολογικής εξέτασης, και ο ίδιος έδωσε πάλι έμφαση στην έρευνα του υλικού κόσμου. Αλλά, βέβαια, ο επιστημονισμός αναζωπυρώθηκε στον 15ο αιώνα και γιγαντώθηκε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα για να γίνει το νέο θρησκευτικό σχεδόν ρεύμα στον 20ο αιώνα

2. Στις αρχές του 20ου αιώνα επικρατούσε στους φιλοσοφικούς κύκλους ο λεγόμενος «θετικισμός» που είχαν αναπτύξει ο Άγγλος B. Russell, ο Γερμανός Frege, ο Γερμανο-αυστριακός Witτgenstein και άλλοι πολλοί. Αυτή η θεώρηση διατύπωνε τον επιστημονισμό και την άποψη πως οι επιστήμες είναι το εργαλείο με το οποίο αντιλαμβανόμαστε και συνοψίζουμε όσα έχουμε παρατηρήσει για τον κόσμο μέσω των εμπειριών μας. Επιπλέον, για τον Ράσελ και τους θετικιστές που ακολούθησαν, η λογική δομή της γλώσσας συλλαμβάνει και αναπαριστά τη λογική δομή του κόσμου.

Αυτό το φιλοσοφικό κίνημα μετεξελίχθηκε στον «λογικό θετικισμό» που απαρνήθηκε τις προηγούμενες φιλοσοφικές παραδόσεις, αν όχι ως ανοησίες αφού μιλούσαν για πράγματα έξω από την αισθητήρια αντίληψη, αλλά τουλάχιστον ως άσχετες με την πραγματικότητα (= υλικός κόσμος αντιληπτός από αισθήσεις).

Αλλά κάπου στη δεκαετία του 30 άρχισε να καταρρέει και ο λογικός θετικισμός με την εμφάνιση του μετα-μοντερνισμού και άλλων ρευμάτων.

3. Μη νομίζετε πως υπήρχε κάποιο αυστηρά ενιαίο δόγμα με το οποίο συμφωνούσαν και το οποίο ακολουθούσαν οι πανεπιστημιακοί και στοχαστές όλοι. Υπήρχαν διαφορές και διενέξεις και μια από αυτές αφορούσε στην υπόσταση, τη φύση και δομή του νου.

Η λέξη «νους» δεν μπορεί να εικονιστεί στον νου μας και δεν επιβεβαιώνεται από αισθητήρια τεκμηρίωση διότι δεν είναι υλικό πράγμα ή πλάσμα (όπως σκούπα ή σκύλος). Εντούτοις, όλοι, ακόμα και ακαλλιέργητοι προλετάριοι, γνωρίζουν πως είναι η δύναμη, ενέργεια, (αόρατη) μηχανή με την οποία σκεφτόμαστε, σχηματίζουμε προτάσεις, υπολογίζουμε, σχεδιάζουμε κτήρια και πόλεις, προγραμματίζουμε δραστηριότητες κ.λπ.

Η ύπαρξη του νου, αυτού του μηχανισμού σκέψης και συχνά καθοδηγητή της δράσης, σχετίζεται μ’ ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, μια σοβαρή διένεξη. Είναι ο νους παράγωγο του σώματος (κι εγκεφάλου συγκεκριμένα) ή το αντίθετο; Μερικοί υποστηρίζουν τη μια άποψη, άλλοι την άλλη. Κι αυτό γίνεται από την απαρχή της Φιλοσοφίας στη Δύση με τους Έλληνες φιλοσόφους.

Επιπλέον, η διαμάχη και σύγχυση βρίσκεται στους ίδιους τους πανεπιστημιακούς φιλοσόφους. Π.χ. αλλιώς αντιλαμβάνεται τη «φιλοσοφία της γλώσσας» ο G. Frege, o B. Russell, o Wittgenstein, o Kripke, o D. Davidson, o Gadamer, o Quine, o Ayer, o Derrida, o Grice και ο Dummett, για ν’ αναφέρω μερικούς νεότερους. Πολύ πιο διαφορετική και διαφωτιστική όμως είναι η θεώρηση του Bhartṛhari στην αρχαία Ινδία.

4. Αυτές οι διαφορές αντίληψης ανήκουν στο επίπεδο του Εξώτερου κύκλου της ασυνεννοησίας σε ανθρώπους με διαφορετικά επίπεδα μόρφωσης.

Ο Εσωτερισμός λέει πως υπάρχουν επτά επίπεδα ανθρώπου με διαφορετική δύναμη κατανόησης ή συν-ειδησίας και οντότητα.

Επομένως υπάρχουν, στην πρακτική εμπειρία, επτά επίπεδα θρησκείας, τέχνης, επιστήμης, φιλοσοφίας και, φυσικά, γλώσσας.

Μόνο στο τέταρτο επίπεδο αρχίζει να υπάρχει κάποια πραγματική επικοινωνία και συνεννόηση. Διότι άνθρωποι αυτού του επιπέδου αρχίζουν να έχουν ενσυνείδητη πρόσβαση στην αληθινή δύναμη της γλώσσας που παλαιότερα θεωρείτο θεά. Και σε αυτό το επίπεδο αναφέρεται ο Bhartrhari.

Αλλά επειδή το θέμα χρειάζεται αρκετή ανάλυση το αφήνω για το επόμενο άρθρο.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *