1. Ο καθηγητής Ε Γ Καψωμένος, όπως ανέφερα εκτενώς σε προηγούμενο άρθρο, ασχολήθηκε ακούραστα με τις διάφορες λογοτεχνικές θεωρίες που βλάστησαν στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και αναπτύχθηκαν πληρέστερα και ποικιλότροπα στον 20ο. (Ποιητική 1990/2005).
Ο ίδιος υιοθέτησε τη “σημειωτική”, όπως λέγεται, η οποία όμως δεν διαφέρει αισθητά από προηγούμενες νορμάλ προσεγγίσεις που έχουν δυο άξονες – τη μορφή και το περιεχόμενο. Η σημειωτική (και κάθε άλλη μεταμοντέρνα θεωρία) χρησιμοποιεί πιο περίπλοκες αναλύσεις με πιο πολλούς όρους για να δείχνει “επιστημονικότητα”. Πουθενά δεν εξετάζει την Αντικειμενική Αντιστοιχία και την ποιότητα ποιημάτων, κατά πόσον είναι καλά, μέτρια και κακά (και μπούρδες).
2. Η απροθυμία του να ερευνήσει την ποιότητα και να κρίνει ποιήματα φαίνεται ολοκάθαρα στις αναλύσεις που κάνει σε διάφορα ποιήματα στο Κεφάλαιο Δ (σ 141-279) του βιβλίου του Ποιητική. Παρότι και η σημειωτική χρησιμοποιείται από ευαίσθητους και ικανούς κριτικούς για να κρίνει τελικά κατά πόσον ο ποιητής πράγματι επικοινωνεί ποιητικά με τους αναγνώστες του μεταδίνοντας το συγκινησιακό του μήνυμα ικανοποιητικά, ο Ε Γ Καψωμένος μένει μόνο με τις δικές του φαντασιακές αναλύσεις νοήματος.
Το πόσο ρηχός ως κριτικός είναι φαίνεται από την “ανάλυσή” του ενός αποσπάσματος του Αντρέα Εμπειρίκου “Των επιπτώσεων αι πτώσεις”.
Ως πτώσεις αγγέλων… ως κεραυνοί ή ως πλήγματα… έπιπταν
επί των πτώσεων αι πτώσεις… κι έτσι ανέβλυσαν… στα χείλη
των Ελλήνων… με ακατάσχετον ορμήν, ως πάθους φλογερού εκσπερματώσεις, αι λέξεις επίπτωσις και επιπτώσεις.
Εδώ ο Εμπειρίκος καταφανέστατα κοροϊδεύει τον ποιητικό κύκλο και τον εαυτό του πως γράφει “ποίηση”. Και μαζί με όλους ο Ε Γ Καψωμένος πέφτει στην πλάνη. Διότι πρόκειται για αρλούμπα μεταμφιεσμένη με λίγα στολίδια ποιητικά. Οι δυο λέξεις “επίπτωσις” κι “επιπτώσεις” δεν έχουν καμιά σχέση με πτώσεις στην κλίση ονομάτων ή γλιστρήματα στον χώρο και πτώσεις στο κενό. Οι παρομοιώσεις με υπερτροφική υπερβολή δεν σχετίζονται με και δεν φωτίζουν διόλου τις δυο λέξεις.
3. Ο Ε Γ Καψωμένος όμως ξοδεύει 12 σελίδες αναλύοντας δομές, συντάγματα (=συντακτικό), ταξήματα (=σχήματα λόγου με κοινή σημασιακή βάση), ρηματικές συνδέσεις κλπ, για να μας δείξει πως το απόσπασμα έχει πολυσημία και κώδικες νοήματος “με ποικίλες συναρτήσεις και ανταποκρίσεις μεταξύ τους” (σ245).
Βρίσκει ο Ε Γ Καψωμένος κάποια “ασάφεια (!) σε επίπεδο σημαινομένων” αλλά “η αιτιακή σχέση σε επίπεδο σημαινόντων είναι ευκρινής, καθώς μάλιστα υπογραμμίζεται από μια ηχηρή συνήχηση” (σ 238-9). Για τον αμύητο “σημαινόμενα” είναι οι έννοιες, τα νοήματα, και “σημαίνοντα” είναι οι λέξεις που τα εκφράζουν.
Έτσι ενώ τα νοήματα είναι ασαφή (=α-νόητα), οι λέξεις που τα εκφράζουν είναι “ευκρινείς” (=σαφείς). Και δίνει παράδειγμα
Έπιπταν επί των πτώσεων αι πτώσεις/
…/ επίπτωσις και επιπτώσεις
Μόνο που ανάμεσα στην πρώτη και δεύτερη γραμμή εδώ μεσολαβούν 22 άλλες λέξεις που διακόπτουν την όποια (εκ των υστέρων) συνήχηση.
4. Δυστυχώς πολλοί καθηγητάδες μας πάσχουν από ανυπολόγιστη έπαρση και ματαιοδοξία και προσπαθούν να μετατρέψουν την ποίηση σε αντικείμενο επιστημονικό σαν την κίνηση του αεροπλάνου ή τη σύσταση του νερού.
Ένα ποίημα, στίχο με στίχο, επιδρά άμεσα στον νου και το συναίσθημα. Χρειάζεται κάποια ανάλυση, φυσικά, συσχετίσεις και συνειρμοί. Μα όλα αυτά γίνονται γοργά και σιωπηλά στον νου δίχως βαρύγδουπες ορολογίες.
