1. Στο Κατά Μάρκο, μετά την Παραβολή του Σπορέα προς τους όχλους και αφού έμεινε μόνος με τους δώδεκα, ο Ιησούς διευκρινίζει (4.10) στους μαθητές: “Σε σας έχει δοθεί [η χάρη] να γνωρίζετε τα μυστήρια της Βασιλείας του Θεού, αλλά σε κείνους που είναι έξω [από τον Κύκλο σας] όλα λέγονται με παραβολές. Έτσι ενώ [είναι σαν να] βλέπουν, δεν βλέπουν κι ενώ [είναι σαν να] ακούουν, δεν ακούουν και δεν θα μεταστραφούν [προς την αλήθεια] για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους“. Με πολύ μικρές παραλλαγές το επεισόδιο επαναλαμβάνεται στον Ματθαίο (13.10-14) και Λουκά (8.9-10).
Αυτή η παραβολή όμως μιλάει για τέσσερα επίπεδα και είδη μαθητή. Ο σπόρος πέφτει σε τέσσερα μέρη. α) Πλάι στον δρόμο όπου τα πουλιά τρώνε τον σπόρο (αυτοί που δεν ακούνε και αν πιάσουν κάτι, αμέσως το απορρίπτουν). β) Σε πετρώδες έδαφος, όπου μόλις βλασταίνει ξεραίνεται γρήγορα (εδώ ο μαθητής πιάνει κάτι και μένει με τη διδασκαλία για λίγο μα οι αντιλήψεις το απορρίπτουν). γ) Μέσα σε εύφορο μα γεμάτο αγκάθια έδαφος, όπου ο σπόρος αναπτύχθηκε μα τα αγκάθια τον έπνιξαν (πάλι συνήθειες που τελικά υπερισχύουν). δ) Τέλος, έπεσε σε καλή γη και καρποφόρησε άφθονα (και ο μαθητής αναπτύσσεται σε οντότητα και κατανόηση πλήρως). Έτσι ο όχλος που δεν θα μπορούσε να καταλάβει τα 4 επίπεδα καταλαβαίνει πως σε άλλους πιάνει η διδασκαλία και σε άλλους όχι.
2. Αν δεν καταλάβουμε πως ο Ιησούς, ακόμα και στα μπερδεμένα ευαγγέλια, μιλάει για τρεις Κύκλους (ή τρία επίπεδα) ανθρώπων (κοινό Εξωτερικό ασυνεννοησίας, Μεσαίο μετάβασης κι Εσωτερικό κατανόησης) δεν θα καταλάβουμε ούτε τις γνήσιες παραβολές του, όπως αυτήν του Καλού Σπορέα.
Συχνά όμως ο λόγος του είναι πεζότατος και κάποτε είναι πιο σύντομος, περισσότερο μια αναλογία παρά εκτενής παραβολή. Π.χ. το σπίτι του ισχυρού, όπως στον Μάρκο (3.27), Ματθαίο (12.29), Λουκά (11.21) και τον Γνωστικό Θωμά (35):
“Δεν μπορεί κανείς να διαρπάσει τα αγαθά, αφού μπει στο σπίτι του ισχυρού, αν πρώτα δεν δέσει τον σπιτονοικοκύρη.” Αν ο διαρρήκτης δεν ακινητοποιήσει πρώτα τον ιδιοκτήτη, εκείνος θα τρέξει φωνάζοντας για βοήθεια. Δεν πρόκειται να προσπαθήσει να προστατεύσει μόνος του τα αγαθά του (ασημένια σκεύη και ότι άλλο πολύτιμο). Έτσι και στην Οδό της Αυτοσυνειδησίας, πρέπει ο μαθητής/οπαδός να μάθει να ακινητοποιεί τον σφετεριστή εγωισμό του που κυριαρχεί στον νοητικό κόσμο με τις εδραιωμένες αντιλήψεις του και τις συνήθειες στο συναίσθημα και στη δράση.
3. Σύντομα ο προσεκτικός μαθητής βλέπει τον εγωισμό, τον ψεύτικο εαυτούλη που κινείται σαν ίσκιος, να διεκδικεί και να σφετερίζεται τις δυνάμεις του νου και του σώματος. Και μαθαίνει να τον ακινητοποιεί με εγρήγορση και αποστασιοποίηση και αποταύτιση. Αυτό θέλει λίγο χρόνο. Μα μόνο έτσι προχωράει.
Σε αυτή την αναλογία ο νόμιμος ιδιοκτήτης αντιπροσωπεύει τον απατηλό εαυτό και ο διαρρήκτης τον επιμελή μαθητή.
4. Υπάρχει μια παράξενη παραβολή για τη Βασιλεία στο Γνωστικό Κατά Θωμά (97), που δεν βρίσκεται στα Κανονικά Ευαγγέλια.
“Η Βασιλεία του Πατέρα είναι σαν μια γυναίκα που κουβαλούσε μια κούπα γεμάτη με πλιγούρι. Καθώς πήγαινε σ’ έναν μακρινό δρόμο, μια μεριά της κούπας ράγισε και το πλιγούρι χυνόταν πίσω της στον δρόμο. Η γυναίκα δεν το γνώριζε, δεν πρόσεξε το ατύχημα. Όταν έφθασε στο σπίτι της έβαλε κάτω την κούπα και την βρήκε άδεια.”
Έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες σε αυτή την παραβολή (τι συμβολίζουν γυναίκα, κούπα, πλιγούρι, δρόμος, σπίτι). Έχουν κάποια αξία μα είναι κάπως υπερβολικές.
Κυριολεκτικά, τονίζεται ίσως η αξία της προσοχής. Πρέπει κανείς να προσέχει στον δρόμο της καθημερινότητας, αλλιώς παθαίνει ατυχήματα, χάνει αγαθά, χάνει ενέργεια.
Ή την παίρνουμε αντίθετα, μεταφορικά, ως άδειασμα, που γίνεται σιγά σιγά, χωρίς να το παίρνουμε είδηση. Αδειάζουμε από αντιλήψεις και συνήθειες.
Ο νους πρέπει με τις παραβολές να ησυχάσει και να εξετάσει κάθε πιθανή άποψη!
