Τον συμβολισμό του νούφαρου (ή λωτού – lotus) τον εξέτασα εκτενώς στο Φιλ547: Συμβολισμός του νούφαρου. Αλλά επειδή στον Ινδουισμό παρουσιάζεται με πρόσθετες συμβολικές έννοιες, τον παραθέτω ξανά. (Άνθρωπος σε στάση λωτού = νούφαρου)
Οι Κινέζοι επίσης το παρουσίαζαν συμβολικά. Ας αρκεστούμε στον Κομφούκιο που είπε: “Αγαπώ το νούφαρο πολύ, γιατί ενώ βλαστάνει μέσα από τη λάσπη στο νερό της λίμνης, βγαίνει αγνό και όμορφο”. Και αυτή η ποιότητα το κάνει ιδανικό σύμβολο γι’ αγνότητα και απόσπαση. Μα συμβολίζει σε διάφορες παραδόσεις φώτιση στην Αυτοσυνειδησία, δύναμη και ισχύ όπως τη ζωοδότρα δύναμη και το φως του ήλιου, γαλήνη μα και αθανασία. Το τελευταίο – διότι ένα φυτό, εφόσον το νερό όπου βλασταίνει δεν δηλητηριάζεται, διαρκεί ως και 200 έτη.
Αν δείτε ένα φύλλο του φυτού και αυτό έχει πάνω του μερικές σταγόνες και το κουνήσετε, οι σταγόνες θα κυλήσουν και το φύλλο θα παραμείνει ολόστεγνο. Και αυτός είναι ένας από τους βασικούς συμβολισμούς στην ευρύτερη Ινδική παράδοση.
“Να ζείτε σαν το φύλλο νούφαρου. Μην προσκολλιέστε σε τίποτα, ούτε καν σε αυτό που δίνει ζωή (= νερό), και όταν αυτό φεύγει μην υποφέρετε!”
Στη θεωρία αυτός ο συμβολισμός είναι πολύ εύκολα κατανοητός. Στην πρακτική ζωή, στην πραγματικότητα της δράσης, η απόσπαση και η ελευθερία από πόνο και δυστυχία προϋποθέτει πνευματική ανάπτυξη, φώτιση, συγχώνευση στην υπέρτατη Συνειδησία του Απολύτου (brahman). Και αυτή είναι μια διαδικασία ή ανάπτυξη που συμβολίζεται στη βλάστηση του φυτού: συμβολίζοντας την ψυχή, το φυτό αναπηδά από τη λάσπη του βυθού, μεγαλώνει στο νερό (= ζωή στον υλικό κόσμο) με βλαστό πολύ μακρύ και συστρεφόμενο, που ωριμάζοντας βγαίνει στην επιφάνεια όπου βγάζει φύλλα και μπουμπούκια, τα οποία συμβολίζουν τους αναζητητές και ανοίγουν με το φως του ήλιου (= φως γνώσης και κατανόησης) στην υπέρτατη πνευματική φώτιση.
Άλλος συμβολισμός έχει τις ρίζες και τον βλαστό μέσα στο νερό να συμβολίζουν την αθέατη πηγή κι εξέλιξη της δημιουργίας, την ανεκδήλωτη φύση avyakta ή το asat (μη υπαρκτό/φανερό στις αισθήσεις) ή και το nīrguṇa brahman (απερινόητο Απόλυτο δίχως χαρακτηριστικά). Το φυτό με τα πλατιά φύλλα και τ’ άνθη συμβολίζει την εκδηλωμένη δημιουργία και το saguṇa brahman (= Απόλυτο έκδηλο με χαρακτηριστικά) που συμπεριλαμβάνει και την πνευματική ανάπτυξη.
Το ίδιο το ανθισμένο νούφαρο συμβολίζει πολλές έννοιες. Το ανθισμένο λευκό είναι η Αλήθεια που φέγγει και στο σκοτάδι της άγνοιας.
Είναι και το θρονί ή στασίδι κάθε μεγάλης θεότητας όπως η Lakṣmi ή δασκάλου όπως ο Βούδας.
Τα ανθισμένα ροζ/κόκκινα και μπλε/γαλάζια έχουν ξεχωριστό συμβολισμό.
Το ρόδινο δείχνει την ανώτερη, εκλεπτυσμένη, φωτισμένη κατάσταση των θεοτήτων συνήθως μα και του ανθρώπου που έφτασε την Αυτοσυνειδησία. Όπως πιο πάνω στην περίπτωση της Θεάς Λαξμί.
Συχνά μια θεότητα κρατά γαλάζιο λωτό που συμβολίζει τη στροφή προς κι επιθυμία για φώτιση.
Οι θεότητες έχουν μεν ανώτερη, φωτισμένη κατάσταση μα όχι την οριστική σύνδεση με το Απόλυτο. Με άλλα λόγια δεν έχουν έλεγχο αυτής της Δύναμης.
Μόνο ο Viṣṇu (= Vishnu) εικονίζεται να έχει αυτήν τη σύνδεση και συνεπώς κάποιο έλεγχο καθώς παρουσιάζεται σε μύθους και εικόνες να είναι ξαπλωμένος, πάνω στο ερπετό Śeṣa (= Shesha) στον ωκεανό της Ύπαρξης, κι ένα νούφαρο να ξεπηδά από τον αφαλό του πάνω στο οποίο ξεφυτρώνει ο θεός-δημιουργός Μπραχμά που δημιουργεί τον κόσμο.
Το νούφαρο πάνω στο οποίο κάθονται οι θεότητες συμβολίζει και το ύψιστο cakra (= chakra), το χιλιοπέταλο (saha-srāra cakra) στο κεφάλι του γιόγκι. Μα μόνο στον Vishnu βλασταίνει από τον αφαλό του.
