Αυτό το άρθρο γράφτηκε ως απάντηση σε σχόλιο του Χαπάκια, φίλου του μπλογκ μας («Πρόγραμμα Μητσοτάκη»).
1. Με τη λέξη «έθνος» εννοώ εδώ την Πολιτεία όλη, όχι μια φυλετική ενότητα ή συλλογικότητα. Μπορεί βέβαια στην Πολιτεία να υπάρχουν μειονότητες (όπως οι Ρομά ή Μωαμεθανοί) με διαφορετικές ιδιαίτερες αντιλήψεις. Μα και αυτές οι μειονότητες θα έχουν στη δική τους νοοτροπία στοιχεία κοινά με την νοοτροπία της πλειονότητας.
Ένα τέτοιο στοιχείο είναι το ρουσφέτι που λειτουργεί ως θεμελιακό υπόβαθρο για το πελατειακό κράτος και είναι γενικά αποδεκτό έστω κι αν δεν το παραδέχονται ή δεν το γνωρίζουν πολλοί.
Άλλο στοιχείο είναι η αντίληψη πως το κράτος πρέπει να φροντίζει για πάρα πολλές απόψεις της ζωής όπως νοσοκομειακή περίθαλψη, παιδεία σε όλους τους βαθμούς, συνταξιοδότηση και παρόμοια – που άλλοτε ήταν ιδιωτική υπόθεση.
Το πιο απεχθές στοιχείο ίσως είναι η εξάπλωση κι εδραίωση της εξαπάτησης η οποία εκδηλώνεται ολοφάνερα σε μεγάλη κλίμακα και ατιμώρητα από τους πολιτικάντηδες που διεκδικούν την εξουσία στην προεκλογική περίοδο.
Αυτή η εξαπάτηση (=απατεωνία) είναι δυστυχώς χαρακτηριστικό της μεγάλης πλειοψηφίας των κατοίκων της χώρας μας – αλλιώς θα είχε προ πολλού εκλείψει.
2. Πώς λοιπόν αλλάζει αυτή η νοοτροπία που συντηρεί τη διαφθορά στην κρατική μηχανή και στον κοινωνικό ιστό;
Μπορεί να αλλάξει με ανακοινώσεις, εξαγγελίες, προτροπές και συνθήματα;
Αυτά όλα τα μέσα έχουν δοκιμαστεί στη Μεταπολίτευση από όλες τις κυβερνήσεις. Κάθε φορά εξαγγελλόταν η πάταξη της διαφθοράς και η μείωση του Υπουργικού Συμβουλίου. Στην πράξη, στα 40 έτη που πέρασαν τίποτα τέτοιο δεν έγινε. Στην πραγματικότητα τα πράγματα χειροτέρεψαν, η παραβατικότητα αυξήθηκε.
Ο κ. Τσίπρας υποσχέθηκε πολλά στην προεκλογική περίοδο μα όταν κέρδισε στις εκλογές του 2015 έκανε τα αντίθετα δείχνοντας ξεκάθαρα όσο κανείς άλλος πρωθυπουργός πως το μόνο του μέλημα ήταν να παραμείνει στην εξουσία. Αργότερα ομολόγησε πως είχε αυταπάτες μα ποτέ δεν ομολόγησε πως εξαπάτησε τους ψηφοφόρους του και ποτέ δεν ζήτησε συγγνώμη για τα ψέματά του.
Κανονικά, ένας διεκδικητής της εξουσίας οφείλει να γνωρίζει πολύ καλά ο ίδιος (η ίδια) ποια πράγματα θα μπορούσε να κάνει και ποια όχι προτού επιδοθεί στη ψηφοθηρική του καμπάνια και όχι να μαθαίνει αργότερα με έξοδα του λαού που τον εμπιστεύτηκε.
3. Όταν οι άρχοντες που κυβερνούν δείχνουν τέτοια έλλειψη εντιμότητας, ικανότητας και υπευθυνότητας, το μόνο λογικό συμπέρασμα είναι πως η διαφθορά και η σήψη έχει εμπεδωθεί σε πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Πώς λοιπόν θα αλλάξει νοοτροπία ο πληθυσμός;
Γίνεται, μα δεν είναι καθόλου εύκολο. Και οι πολίτες θέλουν γρήγορες αλλαγές δίχως να αλλάξουν οι ίδιοι, δίχως προσπάθεια και ίσως λίγο πόνο. Δεν καταλαβαίνουν πως η νοοτροπία τους έχει βαθιές ρίζες στον αγρό του νου και δεν αλλάζει εύκολα ή γρήγορα.
Μια βασική οικουμενική δυσκολία είναι πως «εγώ δεν φταίω, φταίνε οι άλλοι». Οι «άλλοι» είναι οι συμπολίτες μας, κοινωνικές δυνάμεις (ανύπαρκτες), δυνάμεις της Φύσης, ο Σατανάς.
Το πρώτο βήμα είναι να υπάρχει αρκετά έντονη επιθυμία για αλλαγή. Το δεύτερο είναι η αποδυνάμωση αυτής της αντίληψης ότι «εγώ δεν φταίω, φταίνε οι άλλοι».
4. Πρώτα πρέπει ένας μεγάλος αριθμός ενηλίκων να αλλάξει έτσι που αυτοί, ως γονείς και δάσκαλοι, θα διαπαιδαγωγήσουν τα μικρά παιδιά.
Η ανατροφή στο σπίτι, κυρίως από μητέρες, φυσικά, και η συνέχεια ως εκπαίδευση στα νηπιαγωγεία και δημοτικά από δασκάλους θα διδάσκει τις απλές πανάρχαιες αρχές της Ηθικής: δεν βλάπτουμε κανένα• δεν ψευδόμαστε• δεν κλέβουμε• δεν νοθεύουμε.
Αυτές όλες συνοψίζονται στον μεγάλο χριστιανικό κανόνα – «Δεν κάνω αυτό που δεν θέλω οι άλλοι να κάνουν σε μένα».
Μα αυτά όλα προϋποθέτουν την ύπαρξη ανθρώπων, λιγοστών έστω, που γνωρίζουν πώς να διδάξουν αυτές τις αρχές.
Υπάρχουν; Ναι υπάρχουν. Μα οι μάζες δεν ενδιαφέρονται – ούτε οι εκπαιδευτικοί, ούτε οι πολιτικοί, ούτε οι διανοούμενοι.
