του Θάνου Ντόκου*
Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών κατατάσσει την Ελλάδα στην 29η θέση παγκοσμίως. Καθόλου κακή επίδοση, αν και πριν από την κρίση βρισκόμασταν στην 24η θέση. Θα πρέπει να τεθεί, όμως, το ερώτημα αν η Ελλάδα θα εξακολουθεί να περιλαμβάνεται στην κατηγορία των ανεπτυγμένων κρατών του πλανήτη. Είναι αρκετοί οι παράγοντες που καθορίζουν σε βάθος χρόνου την επιτυχημένη πορεία μιας χώρας. Αλλοι είναι εξωγενείς και ουσιαστικά «ανελαστικοί» και άλλοι ενδογενείς και επηρεαζόμενοι από τις επιλογές και τις προσπάθειες μιας χώρας.
Από τους ενδογενείς παράγοντες («εθνικούς συντελεστές ισχύος»), θα αναφερθώ συνοπτικά σε πέντε: Η παιδεία μας πάσχει εμφανώς. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση «μεταρρυθμίζεται» το αργότερο ανά διετία, το εκπαιδευτικό σύστημα δίδει έμφαση στην απομνημόνευση και τον όγκο διδακτέας ύλης και όχι στην κριτική σκέψη και την ποιότητα προσφερόμενων γνώσεων, συνθλίβοντας όσους εκπαιδευτικούς προσπαθούν να δώσουν κάτι παραπάνω στους μαθητές, ενώ τα πανεπιστήμια υποφέρουν από κομματικοποίηση, πολυετή απουσία αξιολόγησης και αδυναμία σύνδεσης με την πραγματική οικονομία.
Είναι μάλλον δύσκολο να αναφερθεί κανείς στο εθνικό σύστημα στρατηγικού σχεδιασμού, καθώς κάτι τέτοιο δεν υφίσταται, με αποτέλεσμα η χώρα να κινείται χωρίς πυξίδα και οδικό χάρτη. Ο σχεδιασμός μας είναι αποσπασματικός και υποχρεωτικά βραχυπρόθεσμος, κρίσιμης σημασίας μειονέκτημα για μια χώρα που βρίσκεται σε δύσκολη γειτονιά, προσπαθεί να συνέλθει από μια σοβαρότατη κρίση και πρέπει να λειτουργήσει στο πλαίσιο μιας έντονα ανταγωνιστικής παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Το φαινόμενο της γήρανσης και δημογραφικής συρρίκνωσης αφορά το σύνολο σχεδόν των αναπτυγμένων χωρών, αλλά για την Ελλάδα το πρόβλημα αναμένεται να γίνει ακόμη οξύτερο λόγω της οικονομικής κρίσης (που προκαλεί και «διαρροή εγκεφάλων» προς το εξωτερικό). Η πλήρης απουσία δημογραφικής πολιτικής μας υποχρεώνει να στραφούμε προς τη μόνη ορατή λύση άμεσης απόδοσης: την πλήρη ένταξη -προφανώς με συγκεκριμένα κριτήρια και διαδικασίες- των ήδη πλήρως ελληνοποιημένων μεταναστών δεύτερης γενιάς.
Η ποιότητα της ηγεσίας αποτελεί μια άλλη σοβαρή τροχοπέδη για τη χώρα. Η ανακύκλωση φθαρμένου πολιτικού υλικού συνεχίζεται, οι πολιτικές δυνάμεις αδυνατούν πλήρως να συνεννοηθούν έστω και σε προφανή ζητήματα και ο μη κομματικά σκεπτόμενος πολίτης τείνει να συμφωνήσει με το σλόγκαν παλαιάς διαφήμισης «Old dogs cannot learn new tricks». Δυστυχώς ο «παλαιός τρόπος σκέψης» αφορά και νεότερους πολιτικούς, καθώς το σύστημα εξακολουθεί να παράγει ανεπαρκή προϊόντα, ενώ το γενικότερο πρόβλημα αφορά και σημαντικό κομμάτι της πνευματικής και οικονομικής ηγεσίας της χώρας. Τέλος, παρατηρείται μια ταχέως επιδεινούμενη σχέση με την αυτοκριτική, καθώς για τα προβλήματά μας φταίνε αποκλειστικά οι γνωστοί ύποπτοι (εκτός Ελλάδας) και οι πολιτικοί που μας κυβέρνησαν (ωσάν να μην εκλέγονταν με την ψήφο μας και να μην ωφελήθηκε ουδείς από τον φαύλο τρόπο διακυβέρνησης). Αν συνεχίσουμε έτσι, το μέλλον της χώρας δεν προμηνύεται καθόλου ευοίωνο. Φυσικά η κατάσταση είναι ακόμη αναστρέψιμη, υπάρχει όμως η απαραίτητη κρίσιμη μάζα ανθρώπων που θέλουν να προσπαθήσουν;
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ
Πηγή: Καθημερινή
