Άρθρο της Julia Sklar στο National Geographic – Απρίλιος 2020
Μετάφραση – απόδοση: Χ. Ξενάκης
Οι τηλεδιασκέψεις φάνηκαν να είναι μια κομψή λύση για εργασία από απόσταση, αλλά κουράζουν τον νου με περίπλοκους τρόπους.
Η Jodi Eichler-Levine, καθηγήτρια θρησκευτικών σπουδών στο πανεπιστήμιο Lehigh της Πενσυλβανίας, λέει ότι, ενώ η διδασκαλία είναι πάντα κουραστική, δεν έχει εξαντληθεί ποτέ άλλοτε όπως τώρα μετά από τηλεδιασκέψεις.
Μέχρι πρόσφατα, η Eichler-Levine δίδασκε σε τάξεις γεμάτες ανθρώπους, δύσκολα θέματα – όπως η Δουλεία και το Ολοκαύτωμα – που απαιτούν υψηλό επίπεδο διαλεκτικών ηχοχρωμάτων και κατανόησης.
«Είναι σχεδόν σαν να πιέζεσαι περισσότερο, γιατί είσαι μονάχα ένα μικρό κουτί στην οθόνη», λέει η Eichler-Levine. «Είμαι τόσο κουρασμένη.»
Εξαιτίας των πολλών παρόμοιων εμπειριών, έχει δημιουργηθεί η αργκό ονομασία, «Κόπωση Zoom», παρότι αυτή η εξάντληση εμφανίζεται επίσης εάν χρησιμοποιείτε το Google Hangouts, το Skype, το Face Time κλπ.
«Στοιχεία από έρευνες δείχνουν ότι πραγματικά παλεύουμε με αυτό», λέει ο Andrew Franklin, επίκουρος καθηγητής κυβερνο-ψυχολογίας στο Norfolk State University της Βιρτζίνια. Πιστεύει ότι πολλοί μπορεί να εκπλαγούν από τη δυσκολία των βιντεοκλήσεων, αν και παρουσιάζονται λίγες προφανείς περισπάσεις.
Η σκοτεινιά του Zoom
Οι άνθρωποι επικοινωνούν ακόμα και όταν είναι σιωπηλοί. Κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας, ο νους επικεντρώνεται εν μέρει στις λέξεις που λέγονται, αλλά αντλεί επίσης νόημα, από δεκάδες μη λεκτικά στοιχεία, όπως π.χ. εάν κάποιος κινείται νευρικά καθώς εσείς μιλάτε, ή εάν πάρει μια γρήγορη ανάσα προτού σας διακόψει.
Αυτά τα στοιχεία βοηθούν στην αποτύπωση μιας πλήρους εικόνας για το τι μεταφέρεται και τι αναμένεται σαν απάντηση από τον ακροατή. Αφού οι άνθρωποι εξελίχθηκαν ως κοινωνικά ζώα, η αντίληψη αυτών των ενδείξεων έρχεται φυσικά στους περισσότερους από εμάς με λίγη συνειδητή προσπάθεια ανάλυσης και αυτές μπορούν να θεμελιώσουν μια συναισθηματική οικειότητα.
Ωστόσο, μια τυπική βιντεοκλήση βλάπτει αυτές τις έμφυτες ικανότητες, και απαιτεί συνεχή και έντονη προσοχή στις λέξεις. Αν ένα άτομο φαίνεται (στην οθόνη) μόνο από τους ώμους και πάνω, η δυνατότητα προβολής χειρονομιών ή άλλης γλώσσας του σώματος, εξαλείφεται. Αν η ποιότητα είναι κακή, δύσκολα σταχυολογείς κάτι από τις εκφράσεις του προσώπου.
«Για κάποιον που εξαρτάται πραγματικά από αυτά τα μη λεκτικά στοιχεία, μπορεί να είναι πολύ μεγάλη απώλεια αν απουσιάζουν», λέει ο Φράνκλιν. Η παρατεταμένη οπτική επαφή μπορεί να γίνει απειλητική ή υπερβολικά οικεία, εάν διαρκέσει πολύ καιρό.
Οι οθόνες πολλαπλών ατόμων μεγεθύνουν αυτό το εξαντλητικό πρόβλημα. Η προβολή της γκαλερί, όπου εμφανίζονται όλοι οι συμμετέχοντες, αμφισβητεί την κεντρική αντίληψη του νου, αναγκάζοντάς τον να αποκωδικοποιήσει τόσους πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα.
«Συμμετέχουμε σε πολλές δραστηριότητες, αλλά ποτέ δεν αφοσιωνόμαστε πλήρως στο να προσέξουμε κάτι συγκεκριμένο», λέει ο Φράνκλιν. Οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτήν την κατάσταση διασπασμένη προσοχή: ισχύει και για εικονικά περιβάλλοντα και πραγματικά. Σκεφτείτε πόσο δύσκολο θα ήταν να μαγειρέψετε και να διαβάσετε ταυτόχρονα.
Αυτό οδηγεί σε προβλήματα, κατά τα οποία οι ομαδικές συνομιλίες βίντεο γίνονται λιγότερο συλλογικές και μοιάζουν περισσότερο με παραβάν, όπου μόνο δύο άτομα συνομιλούν κάθε φορά. Εάν βλέπετε μόνο έναν ομιλητή κάθε φορά, δεν ξέρετε τη συμπεριφορά των μη ενεργών συμμετεχόντων – κάτι που κανονικά θα ξέρατε μέσω της περιφερειακής όρασης.
Για μερικούς ανθρώπους, η παρατεταμένη διάσπαση της προσοχής δημιουργεί μια μπερδεμένη αίσθηση κόπωσης.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια παραδοσιακή τηλεφωνική κλήση μπορεί να είναι λιγότερο κουραστική για τον εγκέφαλο, λέει ο Φράνκλιν καθώς μεταφέρει μόνο μια φωνή.
Η ευλογία του Zoom
Αντίθετα, η ξαφνική μετάβαση σε βιντεοκλήσεις ωφέλησε τα άτομα που έχουν νευρολογική δυσκολία με τις διαπροσωπικές επαφές, όπως εκείνα με αυτισμό, που φορτίζονται συναισθηματικά όταν ακούν πολλούς ανθρώπους να μιλούν.
Ο Τζον Ούμπτον, συντάκτης στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Climate Central του Νιου Τζέρσεϊ, ανακάλυψε πρόσφατα ότι είναι αυτιστικός. Στα τέλη του περασμένου έτους, δυσκολευόταν να παρευρεθεί σε συνέδρια με πολλούς ανθρώπους. Λέει ότι αυτές οι εμπειρίες προκάλεσαν «μια ασαφή ένταση, μια μορφή άγχους».
Ως αποτέλεσμα, υπέστη μια κρίση αυτιστικής εξάντλησης προσπαθώντας να επεξεργαστεί πολύπλοκες πληροφορίες εμπειρόμενος αισθήματα αδυναμίας και ματαιότητας. Για να αντιμετωπίσει το ζήτημα, άρχισε να εργάζεται περισσότερο από το σπίτι και να προγραμματίζει όλες τις προσωπικές συναντήσεις τις Πέμπτες για να ξεμπερδεύει.
Τώρα που η πανδημία ανάγκασε τους συναδέλφους του επίσης να εργάζονται από απόσταση, οι βιντεοκλήσεις γίνονται πιο σύντομες. Η αίσθηση έντασης και άγχους που είχε μειώθηκε σε αμελητέο σημείο.
Αυτό το αποτέλεσμα υποστηρίζεται από έρευνα, λέει η Claude Normand του Πανεπιστημίου του Québec Outaouais, η οποία μελετά την κοινωνικοποίηση στο Διαδίκτυο ανθρώπων με καθυστέρηση ανάπτυξης ή άλλες διανοητικές αναπηρίες. Άτομα με αυτισμό δυσκολεύονται να κατανοήσουν πότε είναι η σειρά τους να μιλήσουν. Γιαυτό η συχνή καθυστέρηση μεταξύ του ήχου στις βιντεοκλήσεις, ενίοτε βοηθάει αυτιστικούς ανθρώπους. «Όταν χρησιμοποιείτε το Zoom, είναι ξεκάθαρο ποιος έχει σειρά για να μιλήσει», λέει η Normand.
Ωστόσο, άλλα άτομα με αυτισμό ίσως να ταλαιπωρούνται ακόμα στις βιντεοκλήσεις, καθώς επιτείνονται εντυπώσεις όπως ο δυνατός θόρυβος κι έντονα φώτα, προσθέτει.
Γενικά, η συνομιλία μέσω βίντεο έχει επιτρέψει στις ανθρώπινες επαφές να αναπτυχθούν με τρόπους που θα ήταν αδύνατοι πριν από μόλις λίγα χρόνια. Με αυτά τα εργαλεία διατηρούμε σχέσεις που τις χωρίζει μεγάλη απόσταση και βρίσκουμε κάποια αίσθηση συντροφικότητας κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας.
Είναι πιθανό να ελαττωθεί η κόπωση του Zoom, όταν οι άνθρωποι εξοικειωθούν με τη σύγχυση που μπορεί να προκαλέσει η συνομιλία μέσω βίντεο. Εάν αισθάνεστε ανασφαλής ή βρίσκεστε σε υπερδιέγερση, η Normand συνιστά να απενεργοποιήσετε την κάμερά σας. Εξοικονομήστε την ενέργειά σας για τις στιγμές που θέλετε να αντιληφθείτε τα λίγα μη λεκτικά στοιχεία που λαμβάνετε, όπως κατά τη διάρκεια των απαιτητικών συνομιλιών με άτομα που δεν γνωρίζετε πολύ καλά, ή όταν βλέπετε κάποιον που αγαπάτε. Αν πρόκειται για συνάντηση εργασίας που μπορεί να γίνει μέσω τηλεφώνου, περπατήστε ταυτόχρονα.
«Οι συναντήσεις κατά τις οποίες περπατάμε, είναι γνωστό ότι βελτιώνουν τη δημιουργικότητα και πιθανώς μειώνουν επίσης το άγχος», λέει η Normand.
(Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι η θλιβερή εικόνα μιας Αμερικής σε παρακμή όπου οι πολίτες μοιάζουν τόσο ανήμποροι σε μια κρίση και καταλαβαίνουμε γιατί έχουν έναν πρόεδρο σαν τον Ντόναλτ Τραμπ και γιατί έχουν τόσους θανάτους στην πανδημία. ΧΞ)
